پرسش :

در معامله مزارعه چه شرایطی لازم است؟

پاسخ :
در مزارعه چند چیز شرط است:
1- صاحب زمین و زارع هر دو باید بالغ و عاقل باشند و با قصد و اختیار خود مزارعه را انجام دهند و حاکم شرع آنها را از تصرّف در اموالشان جلوگیرى نکرده باشد و سفیه نباشند،
2- همه حاصل زمین به یکى از آن دو اختصاص داده نشود.
3- سهم هر کدام بطور مشاع باشد، مانند نصف یا ثلث حاصل و مثل اینها، بنابراین اگر شرط کنندکه نوعى از حاصل مخصوص به یکى و نوع دیگر مخصوص به دیگرى باشد، یا شرط کنند حاصل فلان قسمت از زمین مال یکى و حاصل قسمت دیگر مال دومى باشد صحیح نیست و نیز اگر صاحب زمین بگوید این زمین را زراعت کن و هرچه مى‏‌خواهى به من بده باطل است.
4- باید مدّتى را که زمین در اختیار زارع است معیّن‏ کنند و به اندازه‌‏اى باشد که به دست آمدن حاصل در آن مدّت ممکن شود.
5- زمین باید قابل زراعت باشد ولى اگر زمین آماده نیست امّا مى‌‏توان کارى کرد که آماده زراعت شود مزارعه صحیح است.
6- نوع زراعت را باید معیّن‏ کند، مگر این‏که زراعت هر چه باشد تفاوتى در نظر آنها و نظر توده مردم نداشته باشد و یا این‏که معلوم باشد که این زمین براى چه زراعتى مناسب است.
7- باید زمین معیّن باشد، بنابراین اگر کسى چند قطعه زمین دارد و بگوید یکى از آنها را به مزارعه دادم در صورتى که زمین‌ها در مرغوبیّت متفاوت باشد مزارعه باطل است، ولى اگر آن زمین‌ها یکسان است و مثلًا بگوید مقدار پنج هکتار از این زمین را به تو واگذار مى ‏کنم مانعى ندارد و نیز ممکن است زمین را بدون این که زارع دیده باشد با اوصاف براى او بیان کند.
8- مخارج زراعت و همچنین بذر و مانند آن را باید معیّن کنند که بر عهده چه کسى است؛ ولى اگر مخارجى را که هر کدام باید بکنند میان مردم آن محل معلوم باشد کافى است.

منبع: makarem.ir