پرسش :

چرا حضرت خديجه پيشنهاد ازدواج به پيامبر دادند آيا اين کار درست بوده است که زن به مرد پيشنهاد ازدواج دهد؟

پاسخ :
مراسم خواستگاري آنگونه که به صورت سنتي مرد به خواستگاري زن مي رود، به گونه اي مطابق با خصوصيات و تمايلات دروني انسان ها مي‌باشد. از آن جهت که مرد مظهر نياز و طلب است و اوست که بايد براي انتخاب و بدست آوردن همسر شايسته پاپيش گذارد و از آن جهت که زن مظهر ناز و مطلوب بودن است نبايد ابراز نياز و درخواست از طرف او باشد.[1] او بايد منتظر بماند تا کساني که در طلب او هستند زحمت و رنج درخواست و خواستگاري را بر خود هموار کند. اگر زن او را پسنديد با او ازدواج کند و گرنه او را رد کند. اين روال طبيعي و معمولي خواستگاري است که در اکثر نقاط جهان به همين صورت بوده است، کما اين که جريان ازدواج امام علي ـ عليه السلام ـ با حضرت زهرا نيز به همين منوال بود. اما اين قانون و حکم لازم الاجرا در تمام موارد نمي باشد. نسبت به شرايط و حالات مختلف قابل تغيير است، از آن جمله شرايطي است که در جريان ازدواج پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ با حضرت خديجه ـ سلام الله عليها ـ وجود داشته است که باعث شده اين عقد به اين صورت اتفاق بيفتد. درباره ازدواج پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ چند نکته لازم به ذکر است:
اول اين که حضرت خديجه دختر خويلد قبلاً ازدواج کرده بوده و دختر جوان و خامي نبوده که نياز به اذن يا مشورت ديگران داشته باشد و در آن زمان حدود 40 سال داشته.
دوم اين که پيامبر در تمام قريش به حسن صورت و سيرت، اخلاق نيکو، امانت و صداقت مشهور بوده است. او در ميان قريش به محمد امين معروف بوده و امانت­داري پيامبر عامل خوبي بوده براي جلب توجه زني ثروت مند و تاجر به کسي که براي ازدواج انتخاب مي کند.
سوم اين که قبل از ازدواج آن ها پيامبر يک بار به عنوان بازرگاني و تجارت با مال التجاره خديجه به همراه ميسره غلام خديجه به شام مي رود. ميسره در بازگشت براي خديجه از اين سفر چيزهايي تعريف مي کند که همگي حاکي از بزرگي و عظمت پيامبر اکرم مي باشد. ميسره به خديجه مي گويد: ما از کنار هيچ درخت يا سنگريزه اي عبور نمي کرديم مگر اين که مي گفتند: السلام عليک يا رسول الله[2] و جريان هاي ديگري که در کتب تاريخ و حديث ذکر شده است. به علاوه اين که خود خديجه نيز زني با کمالات و بزرگوار بوده. احاديث متعددي در فضايل و بزرگواري او از پيامبر اکرم نقل شده است همين بس که پيامبر هميشه از او به نيکي ياد مي کردند.
حضرت فرموده اند: که بهترين زنان بهشت 4 زن مي باشند. مريم دختر عمران، خديجه، فاطمه زهرا و آسيه. اگر نبود درباره او مگر همين روايت کافي بود براي عظمت و منزلت خديجه.[3]
چهارم اين که خديجه نيز خود مستقيماً از پيامبر خواستگاري نکرد بلکه بعضي از اقوام را واسطه قرار داد تا ابراز تمايل خود را به پيامبر برساند. و اين در زماني بود که پيامبر تصميم به ازدواج گرفته بودند علت اين هم که پيامبر براي تجارت سراغ خديجه رفتند همين بود که براي فراهم کردن مقدمات ازدواج مقداري پول تهيه کنند و پيامبر بعد از اين که ابراز تمايل خديجه را نسبت به خود متوجه شد با اين ازدواج موافقت کرد و مراسم عقد و ازدواج با حضور جمعي از بزرگان قريش و عموهاي عروس و داماد برگزار شد.[4]
خديجه اين زن ثروتمند و مشهور قريش بعد از مراسم ازدواج به پيامبر مي فرمايد: «بيتي بيتک و انا جاريتک» خانه من خانه توست و من نيز کنيز توام.[5] سلام خدا بر او باد.
پس با توجه به اين که هم خديجه زن عاقل و بالغي بوده و پيامبر هم داراي امتيازات فراواني بوده و نيز اين که اين جريان با واسطه اتفاق افتاده مي توان گفت: که اشکالي ندارد، در شرايطي خاص ابراز تمايل به ازدواج از جانب خانواده دختر و يا خود دختر باشد. نمونه هاي زيادي وجود دارد که پدر دختر به پسري پيشنهاد ازدواج داده است از آن جمله داستان دختران شعيب و حضرت موسي است که شعيب، موسي را براي يکي از دخترانش برگزيده و پيشنهاد ازدواج آن ها را مطرح مي کند.
اما در اين ميان از نکته اي نبايد غافل شد، حفظ عزت و جايگاه دختر و عروس، هم از نظر اجتماعي و هم از نظر عاطفي بسيار لازم است. براي پسر خيلي مهم نيست که از طرف دختري مورد پسند واقع نگردد، ولي براي دختر بسيار سخت است، که به پسري ابراز تمايل بکند ولي پسر او را نپذيرد لذاست که دختران به هيچ وجه نبايد به راحتي خود را در معرض چنين درخواستهايي قرار دهند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1.بابایی آملی، ابراهیم، داستان ازدواج معصومین(ع)، قم: بنیاد پژوهش‌های علمی و فرهنگی نورالاصفیاء، 1382.
2.میراشرفی، سیدهادی، داستان ازدواج چهارده معصوم (ع)، تهران: مبین اندیشه، 1388.

پی نوشت ها:
[1]. نظام حقوق زن در اسلام، مبحث تفاوت ها.
[2]. بحار الانوار، ج16، ص 3.
[3]. بحار الانوار، ج26، ص 2.
[4]. همان.
[5]. همان.

منبع: اندیشه قم