پرسش :

الف) حجاب اسلامی چیست؟ ب) آیا چادر یا مانتو، رنگی بودن یا رنگی نبودن آن در حجاب تأثیر دارد یا فقط پوشیده بودن زن منظور است لطفاً توضیح دهید؟

پاسخ :
بخش الف)
حجاب در لغت به معنای، پرده و پوشش آمده است، استعمال این کلمه بیشتر به معنای پرده است. این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می دهد که پرده، وسیلة پوشش است.[1] به نگهبانان، حاجب می گویند چون مانع ورود اغیار و بیگانگان در یک حریم و محیط خاص است. بنابراین حجاب و پوشش زن به منزلة یک حاجب و مانع در مقابل افراد نامحرم است که قصد نفوذ و تصرف در حریم ناموس دیگران را دارند.
در این نوشتار مراد ما از حجاب، پوشش اسلامی است و مراد از پوشش اسلامی زن، به عنوان یکی از احکام وجوبی اسلام، این است که زن هنگام معاشرت با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه گری و خونمائی نپردازد.
علاوه بر این، در قرآن از انواع دیگر حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می کند نام برده شده است، مثل حجاب و پوشش در نگاه که مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصیه شده اند: «ای رسول ما به مردان مؤمن بگو تا چشم ها را از نگاه ناروا بپوشانند»[2] یا در آیة دیگر همین سوره آمده که «ای رسول ما به زنان, مؤمن بگو تا چشم ها را از نگاه ناروا بپوشند.»[3]
نوع دیگر حجاب و پوشش قرآنی، حجاب گفتاری زنان در مقابل نامحرم است: «نازک و نرم با مردان سخن نگویید، مبادا آن که دلش بیمار (هوا و هوس) است به طمع بیفتد»[4]
نوع دیگر حجاب و پوشش قرآنی، حجاب رفتاری زنان در مقابل نامحرم است، و به زنان دستور داده شده است به گونه ای راه نروند که با نشان دادن زینت های خود باعث جلب توجه نامحرم شوند.[5]
از مجموع مباحث طرح شده به روشنی استفاده می شود که مراد از حجاب اسلامی، پوشش و حریم قائل شدن در معاشرت زنان با مردان نامحرم در انحای مختلف رفتار، مثل نحوة ‌پوشش، نگاه، حرف زدن و راه رفتن است.

بخش ب)
از نظر اسلام، وجود زن زینت بخش آفرینش انسان است و افق روح او تجلی گاه رحمت الهی است. زن مظهر ظرافت و جمال آفرینش است.[6]
حال جایگاه والای این گوهر آفرینش اقتضاء دارد که در صدف حجاب قرار گیرد تا ارزشهای او حفظ شود. بنابراین فلسفه حجاب حفظ ارزشهای والای زنان و دختران است. پس در انتخاب رنگ لباس نیز باید رنگی را برگزینیم که هدف اصلی یعنی حفظ ارزشهای والای زنان و دختران تأمین گردد. اسلام گرچه رنگ خاصی را برای پوشش بانوان تعیین نکرده است اما در عین حال از رنگی که سبب جلب توجه نامحرم گردد نهی فرموده است. ‌خداوند دربارة یک نمونة‌شایع زینت، که در صدر اسلام وجود داشته می فرمایند: «زنان پای بر زمین نکوبند تا زینت های مخفی پاهایشان معلوم نگردد...»[7] فقهاء با استنباط از این آیه فرموده اند: «پوشیدن آنچه در عرف مردم زینت محسوب شود مانند گلوبند، گوشواره و... در برابر نامحرم حرام است،» بنابراین پوشیدن هر نوع لباس زینتی، در حضور نامحرم مورد نهی خداوند است. زینتی بودن لباس گاهی به نوع قیمت پارچه و گاهی به دوخت و رنگ آن بستگی دارد. بنابراین، اگر رنگ لباس روشن از نظر عرف زینت محسوب شود و جلب توجه نامحرم کند، قطعاً پوشیدن آن مورد رضای خداوند نیست. چادر رنگی، مانتوی رنگی، دستکش رنگی و اساساً هر نوع لباس دارای رنگ روشنی از دو حال خارج نیست یا یقین داریم که زینت محسوب می شود و سبب جلب توجه نامحرمان می گردد و یا لااقل شک داریم که از نظر عرف زینت محسوب می شود یا خیر. در هر دو صورت احتمال این که پیامد منفی بدنبال داشته باشد وجود دارد. فرد متدین و مذهبی هیچگاه در موارد مشکوک نیز گام بر نمی دارد. لذا چه خوب است که از پوشیدن لباسهائی با رنگ روشن اجتناب نموده و وقار و عفت خویش را با پوشیدن لباس ساده و معمولی حفظ نمائیم.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1.اکبری، محمد رضا، حجاب زن مسلمان، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1390.
2.پورسیدآقایی، مسعود، حجاب میوۀ شناخت، قم: حضور، 1376.
3.جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، قم: اسراء، 1391.
4.مطهری، مرتضی، مسئلة حجاب، تهران: صدرا، 1393.
5.مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، تهران: صدرا، ‎۱۳۶۵.
6.مهدی‌زاده، حسین، حجاب شناسی، قم: مرکز مدیریت حوزة علمیه قم، 1381.
7.مهریزی، مهدی، نواندیشی دینی و مسئله زن، قم: صحیفه خرد، 1389.

پی نوشت ها:
[1]. مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، انتشارات صدرا، 1374، ص 78.
[2]. نور/ 30.
[3]. نور/ 31.
[4]. احزاب/ 32.
[5]. نور/ 31.
[6]. برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به: فلسفی، محمد تقی، حجاب و آزادی، سازمان تبلیغات اسلامی، 1368،‌ ص 118 ـ 109.
[7]. نور/ 31.

منبع: اندیشه قم