پرسش :

چه کاری انجام دهیم که نوجوانان و جوانان دختر را به سوی بهترین پوشش که همان چادر است جذب کنیم. زیرا در این زمان با توصیه نمی توان جوانان را هدایت کرد لطفاً راهنمایی کنید؟

پاسخ :
دوست عزیز شما برای اینکه بتوانید در انجام این وظیفه الهی موثر واقع شوید لازم است که در ابتدا نسبت به ویژگی‌ها و خصوصیات جوانان اطلاعات لازم را کسب کنید. ممکن نیست کسی بتواند بر جوانان اثر بگذارد و از روحیات آنها بی خبر باشد. پس بهترین راه برای نفوذ در بین جوانان و تأثیر در بینش آنها توجه به روحیات دوره جوانی است. گاهی افراد با غفلت از این روحیات با جوانان مواجه می شوند و بجای نتیجه مثبت جوابی معکوس دریافت می کنند برخی از روحیات دوره جوانی به شرح زیر است.
تشخص طلبی و برتری طلبی، ستایش خواهی، خودشناسی، سنِ دوستی‌های افراطی توأم با اخلاص، سن خواستن ها، سن خودنمایی، غرور، بلندپروازی، آرمان خواهی، استقلال طلبی، نوخواهی، پرتوقعی، رقابت، طوفان مزاج و هورمونها، عواطف و احساسات آتشین، تأیید اجتماعی، الگوپذیری و در عین حال سن به خود آمدن و...[1]
هر کدام از این روحیات باید با دقت مورد توجه قرار گرفته و زمینه بروز صحیح آنها فراهم گردد. حال با توجه به این روحیات نکات مهمی را بیان می داریم که امید است به خوبی بتوانید در ارشاد جوانان از آنها بهره ببرید.
1. تشخص طلبی: یکی روحیات دوره جوانی حس تشخص طلبی و برتری طلبی است آنها از نقص و کمبود خویشتن متنفرند به دنبال توفیق بیشتر هستند و...[2] با توجه به این نکته روشن می‌شود، که امر به معروف و نصیحت مستقیم اثرساز نیست، و باید مسائل را به صورت غیر مستقیم برایشان بیان کرد. لذا در روایات نیز داریم که مردم را به غیر زبانتان به راه درست هدایت کنید.«دعوا الناس بغیر السنتکم»
2. ستایش خواهی: همه میل به خودنمایی، خواستار جلب توجه دوستان، سرشناس بودن و مقبولیت اجتماعی دارند ولی این میل در جوان فعال تر است[3] از این رو توجه به دو نکته بسیار مهم در امر هدایت است الزامی است:
الف: از نکات و جنبه های مثبت شخصیت او تمجید کنیم این کار باعث ارضاء این حس می شود و بعد اگر به شکل غیرمستقیم تذکر دادیم او احساس نمی کند که شخصیت او مورد حمله واقع شده است.[4]
ب: از تذکر و پند و نصیحت در مقابل جمع پرهیز کنیم. حضرت علی ـ علیه السلام ـ می فرمایند: «نصحُک بین الملأ تقریعٌ» نصیحت تو در میان جمع باعث خوار شدن شخصیت طرف مقابل می گردد. تذکر در میان جمع نه تنها اثر ندارد بلکه مغایر با حس ستایش خواهی جوان است و باعث می‌شود که از اثر پیام شما کاسته شود، حتی ممکن است که آتش لجاجت را در جوان روشن کند.
3. خودشناسی و حق شناسی: از جمله فعالیت هایی که می توانیم انجام دهیم این است که آنها را با کرامت و عزت نفس خودشان آشنا سازیم، مقام و جایگاهشان را در نظام هستی تبیین کنیم و رابطه‌شان با خداوند را بیان داریم. وقتی با شخصیت حقیقی خود آشنا شده و جایگاه خود را در عالم یافتند، دیگر حاضر نخواهند شد به راحتی تن به گناه داده و رضای خلق را بر رضای خالق ترجیح دهند .
4. مواجه سازی با واقعیت ها: جوان حس کنجکاوی داشته دوست دارد علل واقعی مسائل را بداند ما می توانیم با بیان ضررهای فردی و اجتماعی بدحجابی آثار و فوائد حجاب برتر، بیان آمار طلاق ها، جرم، جنایت ها، فریب ها و ناسازگاری خانواده ها که ناشی از بدحجابی است آنها را از نظر شناختی ترغیب کنیم تا به سمت حجاب تمایل پیدا کنند. زیرا همان طور که می‌دانید در چرخه رفتار بیان می‌شود که، افکار ما احساساتمان را می‌سازند و احساسات ما رفتارمان را شکل می‌دهند.
فکر(شناخت) ___> احساس(عواطف) ___> رفتار
5. الگوسازی: جوانان دنبال الگویی‌هایی می‌گردند که آنها را سرمشق خود قرار دهند. ما می توانیم با بیان جلوه های زیبای زندگی حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ آنها را با این الگو تمام و کامل آشنا سازیم همچنین بیان زندگی بزرگانی که در عصر حاضر می‌زیسته‌اند و شاگردان مکتب زهرای مرضیه سلام الله علیها بوده‌اند در الگو دهی به جوانان بسیار موثر است. همچنین معرفی الگوهای ناسالم و رسوا کردن آنها، بسیار موثر است. زیرا همان طور که لقمان حکیم بیان کرده است از بی‌ادبان نیز می‌توان ادب آموخت.
6. دوستی‌های افراطی توأم با اخلاص: آنها در رفاقت خود ساده و صادق هستند؛ یعنی احساس نمی کنند کسی که به آنها لبخند می زند یا از آنها تمجید می کند در صدد فریب آنها باشد. از این مطلب می توانیم دو استفاده داشته باشیم. اول آنکه با آنها دوست شده و از این طریق تاثیرات مثبتی در آنها ایجاد کنیم. و از سوی دیگر جلوه های دوستی‌های ناسالم را که منجر به فریب و اذیت و... شده است را به آنها گوشزد کنیم.[5]
نکته پایانی: برای هدایت جوانان توجه به روحیات آنها بسیار مهم است، زیرا تنها در این صورت است که خواهیم توانست بر آنها اثر گذاشته و رفتار درست را در آنها ایجاد کنیم. هدیه دادن، احترام در گفتار، توجه به نقاط مثبت شخصیت آنها... نامه نگاری، عدم تصریح در پند و نصیحت، شروع سخن با تمجید و بعد بیان غیرمستقیم مسأله، آشناسازی با آمارهای فرار دختران، فریب ها، توجه دادن به آثار فردی و اجتماعی حجاب و بیان اینکه برخی زنان غربی توجه زیادی اخیراً به حجاب اسلامی پیدا کرده اند و با حجاب درصدد حفظ شخصیت انسانی و الهی خود و فرار از نگاه ابزاری هستند. همه آنچه بیان شد بعلاوه هنر ارتباط موثر از ناحیه شما می‌تواند کمک کند، تا بهتر بتوانید در این مسیر الهی گام بردارید.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1.ایوبی ماهانی، اسماء، شیوه های جذب جوانان به دین از دیدگاه آیات و روایات، قم: ام ابیها (س)، 1390.
2.لقمانی، احمد، شیوه های جذب جوانان در تبلیغ، قم: بهشت بینش، 1381.
3.موظف رستمی، محمدعلی، تجارب مبلغین در خصوص جذب نوجوان و جوان به مسجد، قم: دارالمعارف، 1389.
4.ساجدی، ابوالفضل، دین گریزی چرا؟ دین گرایی چه سان؟ قرآن و نظام تربیتی نسل نو، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1388.


پی نوشت ها:
[1]. قائمی، علی، شناخت هدایت، تربیت، تهران، انتشارات امیری، چاپ هفتم، 1378، ص 14، با کمی تغییر.
[2]. قائمی، علی، دنیای جوان، انتشارات سازمانی ملی جوانان، ص 125، با کمی تغییر.
[3]. همان، ص 140 با کمی تغییر.
[4]. افروز، غلامعلی، روان شناسی رابطه ها، انتشارات نوادر، چاپ دوم، 1380، ص 12-11 با تلخیص.
[5]. مثل کتاب محدثی، جواد، نگاه تا نگاه، انتشارات عصمت، غلامی، یوسف، راز یک فریب، انتشارات لاهیجی.

منبع: اندیشه قم