پرسش :

فلسفه حرمت موسیقى لهوى و غنا چیست؟


پاسخ :
با پژوهشى اندک در قرآن و روایات و دیدگاه برخى از روان شناسان و پزشکان، مى توان موارد ذیل را از حکمت هاى حرمت موسیقى دانست:
 

1. گرایش به فساد: 

غنا و آواز مطرب و لهوى، انسان را به سوى شهوت و فساد اخلاقى مى کشاند و از راه پرهیزکارى باز مى دارد. مجلس غنا و موسیقى، معمولاً مرکز مفاسد گوناگون است. در حدیثى از نبى اکرم (صلی الله علیه و آله) آمده است: «غنا نردبان زنا است»[1].
امام صادق (علیه السلام)  فرمود: «خانه اى که در آن غنا باشد، از فساد و فحشا مصون نخواهد بود»[2]. و نیز: «غنا باعث پیدایش روح نفاق است»[3]. روح نفاق همان آلودگى به فساد و کناره گیرى از تقوا است. در تفسیر روح المعانى سخن یکى از سران قبایل را نقل مى کند که به آنها مى گفت: از غنا بپرهیزید که حیا را کم مى کند ؛ شهوت را مى افزاید؛ شخصیت را درهم مى شکند؛ جانشین شراب مى شود و همان کارى را مى کند که مستى انجام مى دهد[4].
 

2. غفلت از یاد خدا: 

قرآن یکى از عوامل گمراهى را «لهو الحدیث»[5] دانسته است. «لهو» چیزى است که انسان را چنان مشغول کند که باعث غفلت و بازماندن از کارهاى مهم تر شود. گوش دادن به غنا قساوت قلب مى آورد[6] و در نتیجه باعث فراموشى خدا و معنویت مى شود. از این رو در روایات اسلامى از «لهو الحدیث» به «غنا» تفسیر شده است[7] ؛ چه اینکه شنیدن غنا و موسیقى آن چنان اراده را سست و غریزه جنسى شخص را تحریک مى کند که از یاد خدا و قیامت باز مى ماند. در روایتى نبى اکرم (صلی  الله  علیه  و  آله)  فرمود: هر کس به غنا و موسیقى (لهوى) گوش فرا دهد قطعه اى از سرب (روز قیامت) در گوش او آب مى شود[8] و شاید این تعبیر کنایه از آن است که گوش او از شنیدن سخن حق کر مى شود.
 

3. زیان بخشى غنا بر اعصاب: 

به گواهى برخى از پزشکان، غنا و موسیقى آثار زیان بارى بر روى اعصاب دارد[9] و در حقیقت یکى از عوامل مهم تخدیر اعصاب به شمار مى رود. مواد مخدر گاهى از راه دهان و نوشیدن وارد بدن مى شوند (مانند شراب) ؛ زمانى از راه بوییدن (مانند هروئین) ؛ گاه از راه تزریق (مانند مرفین) و از راه حس شنوایى به جان و روان آدمى منتقل مى شود (مانند غنا و موسیقى). از این رو بعضى از آهنگ ها چنان افراد را در نشئه فرو مى برد که حالتى شبیه به مستى به آنها دست مى دهد. البته گاهى به این حد و مرحله نمى رسد ؛ ولى تخدیر خفیف ایجاد مى کند و در پى آن آثار زیان بارى روى اعصاب بر جاى مى گذارد و شخص را دچار افسردگى و مبتلا به فشار خون مى کند[10].

باید دانست که هر موسیقى و آهنگى شاید براى اعصاب زیان بار نباشد؛ بلکه موسیقى تند و استفاده زیاد و افراط در آن باعث تخدیر اعصاب مى شود؛ با وجود این پیامدهاى منفى معنوى آن حتى در سایر موارد نباید کوچک شمرده شود.

پی‌نوشت‌ها:
[1]. «الغناء رقیة الزنا»: بحار الانوار، ج 76، باب 99، باب الغناء.
[2]. «بیت الغناء لاتؤمن فیه الفجیعة»: کافى، ج 6، باب الغناء.
[3]. «الغناء یورث النفاق»: وسایل الشیعه، ج 12، باب 99، ابواب مایکتسب به.
[4]. به نقل از: تفسیر نمونه، ج 17، ص 24.
[5]. لقمان 31، آیه 6.
[6]. امام صادق فرمود: «ان الملاهى تورث قساوة القلب»: مستدرک الوسائل، ج 13، ص 118.
[7]. وسائل الشیعه، ج 12، باب 99، ابواب مایکتسب به.
[8]. «من استمع الى اللّه و یذاب فى اذنه الآنک»: وسایل الشیعه، ج 5، ص 348.
[9]. عبد الکریم عکاس، الغنا فى الاسلام، ص 151.
[10]. تفسیر نمونه، ج 17، ص 24 ؛ الغنا فى الاسلام، ص 151.

منبع: احکام موسیقى (به ضمیمه رقص و قمار)، مطابق با نظر ده تن از مراجع عظام، مؤلف: سید مجتبى حسینى؛ قم: نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه ها، دفتر نشر معارف، 1385.

در این زمینه حتما بخوانید:

موسیقی و معیارهای آن در اسلام

آیا گناه غنا و موسیقی کبیره است؟

نظر شیعه و سنى درباره غنا چیست؟ آیا در میان فقیهان شیعى کسى هست که غنا را حلال بداند؟

آیا در قرآن آیه اى وجود دارد که غنا را حرام بداند؟

آیا در اصطلاح فقهى، موسیقى مترادف با غنا است یا با یکدیگر تفاوت دارند؟