شایع ترین ویژگى هاى افراد وسواسى عبارت است از:

1. همواره افکار و اعمال خاصى، ذهن این گونه افراد را اشغال مى کند.
2. آنان احساس مى کنند این اشتغالات ذهنى (افکار وسواس)، به صورت اجبارى و به صورت مداوم، ذهن آنها را اشغال کرده است.
3. افکار و اعمال وسواسى، براى اشخاص مبتلا رنج آور، غیرقابل کنترل و نامطلوب و غیرقابل قبول است.
4. فرد مبتلا، افکار و اعمال وسواسى را غیرمنطقى مى داند؛ اما قادر به کنترل آنها نیست.
5. چنین شخصى احساس مى کند باید با این افکار و اعمال وسواسى، مقابله کند؛ اما مى ترسد اضطرابش افزایش یابد[1].
6. احساس اضطراب شدید مى کند.
 

تحقیقات انجام گرفته توسط متخصصان در زمینه آسیب شناسى بیمارى وسواس، عوامل گوناگونى را در بر دارد که به صورت خلاصه به آنها اشاره مى شود:

1. عوامل زیست شناختى
الف. براساس مطالعاتى که روى سیستم عصبى و مغز افراد مبتلا به وسواس شده است، در افراد مبتلا به وسواس شدید، بطن هاى چپ مغزى گشادتر و حجم هسته هاى دمدار کمتر باشد.
ب. توارث: مطالعات ژنتیکى نشان مى دهد در موارد بسیار کمى، این اختلال ارثى است. تحقیقاتى که روى دوقلوهاى یک تخمکى شده، نشان مى دهد میزان بروز این اختلال نسبت به دوقلوهاى دو تخمکى بیشتر است. همچنین در خویشاوندان نسبى درجه اول این اختلال بیشتر دیده مى شود[2].

2. عوامل محیطى
عوامل محیطى مثل یادگیرى و مشاهده الگوها، نقش بسیار مؤثرى در شکل گیرى وسواس دارد.
برخى نیز اضطراب، ترس و کم رویى، عدم امنیت، ضعف روحى و تحولات ایام بلوغ را در ایجاد وسواس، مؤثر مى دانند و بعضى هم منشأ اجتماعى را در آن دخیل مى دانند و عواملى را در تشدید وسواس مؤثر مى بینند؛ از قبیل بیمارى و ناتوانى جسمانى و یا محیط زندگى، اختلافات خانوادگى، توقعات بیش از حد والدین از فرزندان (سخت گیرى هاى بى مورد، نسبت به فرزندان)، عدم اطلاع کافى از احکام دینى و...  .

به طور کلى افرادى که در چنین شرایط خانوادگى قرار گیرند، یا برخى از اعضاى خانواده به وسواس مبتلا باشند و همین طور عوامل اضطراب زا در فرآیند رشد آنها وجود داشته باشد، زمینه ابتلا به بیمارى وسواس را بیشتر از دیگران دارند.

پی‌نوشت‌ها‌:
[1]. اقتباس از: حسین آزاد، آسیب شناسى روانى، انتشارات بعثت، چاپ چهارم، پاییز 1376.
[2]. اقتباس از: کاپلان سادووک، خلاصه روانپزشکى، ترجمه نصراللّه  پور افکارى.
 
منبع: اختلالات رفتارى، ابوالقاسم بشیرى؛ نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه ها، قم: دفتر نشر معارف، 1387.

در این زمینه حتما بخوانید: