ماهیت اضطراب امتحان
پرسش :
ماهیت اضطراب امتحان چیست؟ آیا همیشه مضر است؟
پاسخ :
اضطراب را می توان یک حالت هیجانی شایع دانست. همه ی ما دوره ها یا موقعیت هایی از زندگی را به خاطر می آوریم که در آن کم یا بیش دچار اضطراب بوده ایم؛ اما در دوران تحصیل احتمالاً بیش ترین اضطراب ما در ارتباط با امتحانات بوده است. احساس نگرانی و اضطراب در هنگام برگزاری امتحان یا ساعات و لحظات قبل از آن بخشی طبیعی از زندگی یک دانشجو یا محصل است و انتظار می رود که این افراد در دوران تحصیل بارها با آن مواجه شوند. حتی مقداری اضطراب لازم و سودمند است، زیرا هم چنان که بدن به استرس امتحان پاسخ می دهد، سطح انگیزش، هشیاری و تمرکز ذهن را بالا می برد و از این طریق به افزایش سطح کارایی و بهبود عملکرد شخص کمک می کند. با این وجود چنان چه اضطراب از حد معینی فراتر رود نه تنها مفید نیست، بلکه عملکرد فرد را مختل می کند و شکل بیمارگونه به خود می گیرد، که از آن به عنوان «اضطراب امتحان» یاد می شود. اضطراب امتحان یک احساس پریشانی و ترس قابل ملاحظه و فراگیر است که ممکن است قبل از امتحان، در طی امتحان یا بعد از امتحان ظاهر شود و کاهش عملکرد، ضعف یادگیری یا افت نمرات درسی را در پی داشته باشد. چنان چه پریشانی در حین خواندن دروس یا به هنگام فکر کردن درباره ی پیشامدهای احتمالی زمان امتحان احساس شود، اضطراب را می توان «اضطراب انتظار» نامید و در صورتی که اضطراب امتحان به شمار می روند. اغلب دانش آموزان و دانشجویان دچار اضطراب امتحان علی رغم این که زمان زیادی را صرف مطالعه و آماده کردن خود برای امتحان کرده اند، مسائلی چون اشکال در تمرکز، حواس پرتی و «وقفه های ذهنی» را مشکل بزرگ خود می دانند. آن ها از این موضوع گله مندند که شب امتحان مطالب درسی را به خوبی می دانند، اما در حین امتحان واقعی احساس می کنند که مغزشان از کار افتاده و نمی توانند پاسخ سؤالات را به خاطر بیاورند یا به درستی جواب را بنویسند. داشتن تجربه ی منفی در نتایج امتحانات اغلب مشکل را دو چندان می کند. همین که شخص در اثر اضطراب در یک امتحان دچار وقفه می شود، احتمالاً با اضطراب بیش تری سراغ امتحان بعدی می رود. اضطراب و احساس فشار بیش تر به صورت سیکلی معیوب احتمال بروز اضطراب امتحان ناتوان کننده را افزایش می دهد. بنابراین وقتی اضطراب امتحان ظاهر می شود، ممکن است یک دور باطل شکل بگیرد که به واسطه ی آن عملکرد تحصیلی و نمرات امتحانی شخص، علی رغم بهترین تلاش ها، قابلیت ها و انگیزه ها به طور قابل ملاحظه کاهش یابد.
راه حل هایی که افراد دچار اضطراب امتحان برای گذراندن موفقیت آمیز دروس در سر دارند نیز جای تأمل دارد. برخی احساس می کنند که در امتحانات چندگزینه ای مشکل دارند و مصرّند که امتحانات به صورت تشریحی برگزار شود.
عده ای دیگر برعکس امتحانات تشریحی را دشوار می دانند. عده ای ترجیح می دهند به جای امتحان کتبی، امتحان به صورت شفاهی برگزار شود و گروهی دیگر با این نظر مخالفند و امتحانات شفاهی را اضطراب آور می دانند. بسیاری از افراد دچار اضطراب امتحان اصرار دارند که مقاله ای ارائه کنند و از این طریق نمره ی قبولی را در درسی خاص بگیرند، اما برخی دیگر برای این کار نیز رغبتی نشان نمی دهند. آن چه مسلم است این گونه راه حل ها شیوه های درست و مؤثری برای کنترل اضطراب امتحان به حساب نمی آیند. صرف نظر از این که زمینه ی اضطراب چیست و شدت آن چه قدر است، پژوهش ها نشان داده اند که برای کاهش استرس و اضطراب افراد دچار اضطراب امتحان می تواند اقدامات بسیار مؤثر و سودمندی انجام داد. یک تصور غلط و در عین حال بسیار شایع درباره ی اضطراب امتحان این است که این اضطراب مضر است و باید به کلی از شر آن خلاص شد. در تلاش ها و اقدامات پیشگیرانه یا درمانی برای اضطراب امتحان به هیچ وجه چنین هدفی دنبال نمی شود، بلکه هدف اصلی، درک اضطراب و کنترل صحیح آن است. بنابراین باید سعی کرد اضطراب به افزایش سطح انگیزش، هشیاری و کارایی در امتحان منجر شود.
منبع: اضطراب امتحان: پیامدها و راه های کنترل آن، نجف طهماسبی پور، تهران: نشر قطره، چاپ اول (1390).
در این زمینه بیشتر بخوانید:
راه حل هایی که افراد دچار اضطراب امتحان برای گذراندن موفقیت آمیز دروس در سر دارند نیز جای تأمل دارد. برخی احساس می کنند که در امتحانات چندگزینه ای مشکل دارند و مصرّند که امتحانات به صورت تشریحی برگزار شود.
عده ای دیگر برعکس امتحانات تشریحی را دشوار می دانند. عده ای ترجیح می دهند به جای امتحان کتبی، امتحان به صورت شفاهی برگزار شود و گروهی دیگر با این نظر مخالفند و امتحانات شفاهی را اضطراب آور می دانند. بسیاری از افراد دچار اضطراب امتحان اصرار دارند که مقاله ای ارائه کنند و از این طریق نمره ی قبولی را در درسی خاص بگیرند، اما برخی دیگر برای این کار نیز رغبتی نشان نمی دهند. آن چه مسلم است این گونه راه حل ها شیوه های درست و مؤثری برای کنترل اضطراب امتحان به حساب نمی آیند. صرف نظر از این که زمینه ی اضطراب چیست و شدت آن چه قدر است، پژوهش ها نشان داده اند که برای کاهش استرس و اضطراب افراد دچار اضطراب امتحان می تواند اقدامات بسیار مؤثر و سودمندی انجام داد. یک تصور غلط و در عین حال بسیار شایع درباره ی اضطراب امتحان این است که این اضطراب مضر است و باید به کلی از شر آن خلاص شد. در تلاش ها و اقدامات پیشگیرانه یا درمانی برای اضطراب امتحان به هیچ وجه چنین هدفی دنبال نمی شود، بلکه هدف اصلی، درک اضطراب و کنترل صحیح آن است. بنابراین باید سعی کرد اضطراب به افزایش سطح انگیزش، هشیاری و کارایی در امتحان منجر شود.
منبع: اضطراب امتحان: پیامدها و راه های کنترل آن، نجف طهماسبی پور، تهران: نشر قطره، چاپ اول (1390).
در این زمینه بیشتر بخوانید:
تغذیه در افزایش بازده فکری و کاهش اضطراب امتحان چه نقشی دارد؟
والدین برای کاهش اضطراب امتحان فرزندشان بهتر است چه رفتارهایی داشته باشند؟
توصیه‌های مفید به دانش آموزان و دانشجویان در خصوص شرکت در یک امتحان کدام‌اند؟
قبل از شروع مطالعه یا شرکت در جلسه امتحان چه مسائلی می‌بایست در نظر گرفته شود؟
راه‌های غلبه بر اضطراب امتحان بر اساس نظریه RET (عقلانی-هیجانی) کدام‌اند؟
برای غلبه بر افکار نگران کننده در خصوص امتحان چه باید کرد؟
برای مهار اضطراب امتحان و تنش‌های بدنی چه اقداماتی به عنوان پیشگیری مطرح هستند؟
آمادگی برای امتحان چه کمکی در جهت کاهش اضطراب امتحان می‌کند؟
روش‌های پیشگیری از اضطراب امتحان کدام‌اند؟
پژوهش‌های انجام گرفته در خارج از کشور درباره اضطراب امتحان چه نتایجی ارائه کرده است؟
پژوهش‌های انجام گرفته در داخل کشور درباره اضطراب امتحان چه نتایجی داشته است؟
تازه های پرسش و پاسخ
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}