پرسش :

به چه جهت پیامبر(صلى الله علیه وآله) در روز غدیر خم عمامۀ خویش را بر سر على(علیه السلام) بستند؟


پاسخ :
پاسخ اجمالی:
حضرت رسول در روز غدیر، عمامه خود را به نشانه تاجگذاری بر سر علی نهاد تا هم نشانه عظمت و جلال او باشد و هم نشانه اینکه کسى که با این عمّامه تاج گذارى شده، براى مقامى مانند مقام پیامبرمهیّا شده است، با این تفاوت که او مبلّغ دین پیامبر بوده و پس از وى جانشین او است. نام عمامه پیامبر سحاب (ابر) است و آنچه به شیعه نسبت داده می شود که معتقدند علی در سحاب است اشاره به همین امر دارد نه آن افسانه هایی که ناصبی ها علیه شیعیان شایعه می کنند.

پاسخ تفصیلی:
وقتی امیر المؤمنین علی(علیه السلام ) در روز غدیر به جانشینی پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) برگزیده شد، شایسته بود بنا بر رسم شاهان و اُمرا تاجگذارى شود؛ ولى چون تاج هایى که از طلا و جواهرات ساخته مى شد، از رسوم و مختصّات پادشاهان ایران بود، و در بین عرب بدلى از آنها جز عمّامه ها نبود، و عمّامه ها را جز بزرگان و أشراف نمى پوشیدند، بر این اساس رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در این روز بر سر مبارک على(علیه السلام) عمّامه گذاشت و این به نحوى بیانگر عظمت و جلال او بود؛ لذا در آن جمع بزرگ با دست مبارک خویش با عمّامه خود که «سحاب» نام داشت، بر سر او تاج گذاشت.
و در این کار اشاره اى است به این که کسى که با این عمّامه تاج گذارى شده، براى مقامى مانند مقام پیامبر(صلى الله علیه وآله) مهیّا شده است، با این تفاوت که او مبلّغ دین پیامبر بوده و پس از وى جانشین او است.
در «کنز العّمال»(1) از على(علیه السلام) روایت شده است: «عمّمنی رسول الله(صلى الله علیه وآله) یوم غدیر خُمّ بعمامة، فسدلها خلفی»؛ (پیامبر(صلى الله علیه وآله) در روز غدیر خم بر سر من عمّامه اى گذاشت و یک سر آن را به پشت من انداخت). و در لفظى دیگر: «فسدل طرفها على منکبی»؛ (یک سر آن را بر دوش من افکند). سپس فرمود: «إنّ الله أمدَّنی یوم بدر و حنین بملائکة یعتمّون هذه العمّة»؛ (همانا خداوند مرا در جنگ بدر و حنین توسّط فرشتگانى که این عمّامه را بر سر داشتند، یارى فرمود). و فرمود: «إنّ العمامة حاجزةٌ بین الکفر و الایمان»؛ (عمّامه مانع و مرزى است بین کفر و ایمان).
و حافظ دیلمى از ابن عبّاس نقل کرده است: آن گاه که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) على(علیه السلام) را با سحاب(2) عمّامه گذارى کرد به او فرمود: «یا علیُّ العمائم تیجان العرب»(3)؛ (اى على عمّامه ها تاج هاى عرب هستند).

ابوالحسین ملطى(4) در «التنبیه و الردّ»(5) مى گوید:
سخن آنها -یعنى رافضى ها-: «على در سحاب (ابر) است»، برگرفته از سخن پیامبر(صلى الله علیه وآله) خطاب به على(علیه السلام) است، آنگاه که نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمد در حالى که عمّامه پیامبر(صلى الله علیه وآله) را که «سحاب» خوانده مى شد بر سر نهاده بود فرمود: «قدأقبل علیّ فی السحاب»؛ (على در سحاب آمد)، یعنى در آن عمّامه اى که سحاب نام داشت آمد، ولى آنان این سخن را به گونه اى غیر از آنچه که مقصود بوده، تأویل کرده اند.

و حلبى در کتاب «سیره»(6) مى گوید:
پیامبر(صلى الله علیه وآله) عمّامه اى داشت که سحاب نامیده مى شد و آن را به على بن ابى طالب(کرّم الله وجهه) پوشاند. و گاهى على(کرّم الله وجهه) آن را مى پوشید و بر پیامبر (صلى الله علیه وآله) وارد مى شد و حضرت(صلى الله علیه وآله) مى فرمود: «أتاکم علیٌ فی السحاب»؛ (على در سحاب نزد شما آمد)، یعنى در عمّامه اى که آن را پیامبر(صلى الله علیه وآله) به ایشان هدیه کرده بود.
امینى مى گوید: این است معناى آنچه که به شیعه نسبت مى دهند که مى گوید: «على در سحاب است»، و بر خلاف ادعاى ملطى هیچ کس از شیعه آن را به غیر معنایى که مقصود بوده، معنا نکرده است، بلکه اهل سنّت این جمله را به گونه اى دیگر معنا کرده و به شیعه افتراء بسته اند و خداوند به حساب آن ها رسیدگى خواهد کرد.
پس روز تاجگذارى، گرامى ترین روز در اسلام و بزرگترین عید دوستداران امیر مؤمنان(علیه السلام) است، هم چنان که این روز، زمان برانگیخته شدن کینه و خشم دشمنان اوست(7).

پی نوشت:
(1). کنز العمّال، ج8، ص 60 (ج15، ص 482، ح 41909)؛ و نیز : الریاض النضرة، ج 3، ص 17؛ فرائد السمطین، ج 1، ص 75، باب 12، ح 41؛ الفصول المهمّة، ص 41.
(2). ابن اثیر در نهایه، ج 2، ص 160 (ج2، ص 345) مى گوید: «اسم عمامه پیامبر(صلى الله علیه وآله) سحاب بود».
(3). الفردوس بمأثور الخطاب، ج 3، ص 78، ح 4246.
(4). محمّد بن احمد بن عبد الرحمن ملطى شافعى، متوفّاى (377).
(5). التنبیه و الردّ على أهل الأهواء والبِدَع، ص 26 (ص 19).
(6). السیرة الحلبیّة، ج 3، ص 369 (ج 3، ص 341).

منبع: گزیده ای جامع از الغدیر، علامه شیخ عبدالحسین امینی، ترجمه محمد حسین شفیعی شاهرودی، موسسه میراث نبوت، چاپ سوم، ص 82.

پرسش های مرتبط:

«حدیث ثقلین» در چه مواردی توسط پیامبر اسلام(ص) تکرار شده است؟

آیا خود امام علی(ع) برای اثبات خلافت خویش به حدیث «غدیر» استناد کرده است؟

واژه «مولا» در ادبیات عرب به چه معنا است؟

آیا برای آیه «تبلیغ»، شأن نزول دیگری غیر از ولایت امیرالمومنین(علیه السلام) نقل کرده‌اند؟