پاسخ اجمالی:
در پاسخ این سوال باید گفت: ابلیس به موجب داشتن عبادات فراوان در صفوف فرشتگان جاى گرفته بود؛ نه آن که واقعاً جزء فرشتگان باشد، لذا در امتحان الهی همه فرشتگان دستور خداوند را اطاعت کردند اما ابلیس سرپیچی کرد و مطرود پروردگار شد.

پاسخ تفصیلی:
در بخشی از خطبه 192 «نهج البلاغه» آمده است که: «ابلیس فرشته اى بود که خدا او را به جهت گناه سنگینش از بهشت بیرون راند و مطرود درگاه حق شد».

این تعبیر ممکن است این شبهه و تصوّر را ایجاد کند که آیا ابلیس واقعاً از فرشتگان بوده است؛ در حالى که «قرآن مجید» با صراحت مى گوید: «کَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ»(1)؛ (او از جنّ بود و از فرمان پروردگارش بیرون شد)؟

از سوى دیگر قرآن به وضوح مى گوید: فرشتگان معصوم اند و هرگز گناه نمى کنند: «بَلْ عِبَادٌ مُّکْرَمُونَ * لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ»(2)؛ (بلکه [فرشتگان] بندگان شایسته اویند * هیچ گاه در سخن بر او پیشى نمى گیرند؛ و [پیوسته] به فرمان او عمل مى کنند).

چگونه ممکن است فرشته معصوم نه تنها نافرمانى کند، بلکه راه کفر و معارضه با پروردگار را بپوید؟!

در پاسخ این سوال باید گفت: ابلیس به موجب داشتن عبادات فراوان در صفوف فرشتگان جاى گرفته بود؛ نه آن که واقعاً جزء فرشتگان باشد، لذا در امتحان الهی همه فرشتگان دستور خداوند را اطاعت کردند اما ابلیس سرپیچی کرد و مطرود پروردگار شد.

پی نوشت:
(1). سوره کهف، آیه 50.
(2). سوره انبیاء، آیات 26 و 27.

منبع: پیام امام امیر المؤمنین(علیه السلام)‏، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، دار الکتب الاسلامیة‏، تهران‏، 1386 شمسی‏، چاپ: اول‏، ج 7، ص 366.

پرسش‌های مرتبط:

چه نسبتی بین نفس ، شیطان و ابلیس وجود دارد ؟

آیا شیطان همان نفس اماره است؟ آیا شیطان هم نفس اماره داشت؟

اگر وجود شیطان حکمت دارد پس چرا شیطان در آخرت مواخذه می شود زیرا اگر او نبود انسان آزموده نمی شد؟

خدا از شر بودن شیطان آگاهی داشته است . پس چرا خدا این فرصت را به شیطان داده است تا شر را در دنیا زیاد بکند؟

چرا خدا موجود شر مطلقی مثل شیطان را آفرید و هدف از آفرینش او چه بود ؟