پرسش :

من یک دختر شش ساله دارم که به حرف های ما گوش نمی‌دهد و باید یک درخواست را چند بار تکرار کنیم؛ وقتی او اصلاً به حرف‌های ما گوش نمی‌کند ما یک سیلی به او می‌زنیم. همچنین او خیلی بد غذا است و با دو فرزند دیگرم رابطه‌ی خوبی ندارد و آن‌ها را کتک می‌زند؛ گاهی هم اشیاء را به سمت ما پرت می‌کند. لطفاً من را راهنمایی بفرمایید.


پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):

یک مسئله مهم در تربیت صبر و تحمّل است. وقتی پدر و مادرها می‌خواهند مسائل تربیتی را در خانه‌ پیگیری کنند، باید در ابتدا صفت صبر را در خود ایجاد کنند تا بتوانند فرزندان صالحی داشته باشند.

نافرمانی طبیعی و غیر طبیعی
در این مورد، بهتر است که والدین  فرزندشان را به یک مشاوره ببرند؛ چراکه به نظر می‌رسد نافرمانی این کودک از حد طبیعی عبور کرده است. شاید برخی سؤال کنند که مگر فرزندان نافرمانی طبیعی هم دارند؟ در پاسخ می‌گوییم بله! بچّه‌ها تا هفت سالگی به دلیل داشتن خصوصیّت خودمداری، نافرمانی می‌کنند؛ یعنی بچّه‌ها بدون در نظر داشتن نظرات دیگران، کارهای خود را انجام می‌دهند.

عوامل پرخاشگری کودکان:

الف. تغذیه نامناسب
اوّلین عامل ممکن است تغذیه‌ی نامناسب باشد؛ زیرا همانطور که می‌دانید گاهی اوقات به دلیل سوء تغذیه و تغذیه‌ی نامناسب آستانه‌ی تحمّل بچّه‌ها پایین می‌آید و حالت پرخاشگری به آن‌ها دست می‌دهد.

ب. تنبیه
ممکن است دوّمین عامل پرخاشگری فرزندان تنبیه کردن باشد. وقتی پدر و مادر با عصبانیت به فرزند خود سیلی می‌زنند، او به دنبال فرصتی برای انتقام می‌گردد؛ لذا از دستورات آن‌ها نافرمانی می‌کند و یا به برادرش آسیب می‌رساند. توصیه‌ی ما به والدین این است که اصلاً به سمت تنبیه کردن نروند.

رفتار تکانه‌ای
در سؤال مطرح شد که این دختر اشیاء را پرت می‌کند. ممکن است دلیل پرتاب کردن اشیاء توسط ایشان، رفتار تکانه‌ای باشد. رفتار تکانه‌ای رفتاری است که شخص بی اراده کاری را انجام دهد. این رفتار یکی از ویژگی‌های کودکان بیش فعّال است؛ البته منظور ما این نیست که این دختر خانم بیش فعال است؛ زیرا ما حدود ۲۰ نشانه داریم که باید تک تک مورد بررسی قرار گیرد؛ لذا برای همین است که ما درابتدا توصیه کردیم که این دختر به مشاوره مراجعه کند.

راه‌های برخورد با پرخاشگری کودکان:

الف. برنامه ریزی
بی‌برنامه بودن باعث می‌شود که بچّه‌ها از تحت مدیریت والدین خارج شوند؛ لذا مهم‌ترین کاری که پدر و مادر باید انجام دهند این است که برای فرزندشان برنامه‌ریزی کنند.

ب. بازی
 محوریّت بچّه‌ها در سنّ شش سالگی با بازی است و ما می‌توانیم توسط این وسیله مفاهیم اخلاقی و سبک زندگی را به آن‌ها آموزش دهیم.

فراهم ساختن شرایط بازی
 پدر و مادر باید برای فرزندشان یک هم بازی مناسب پیدا کنند و محیط سالمی را در اختیار آن‌ها قرار دهند؛ زیرا محیط کوچه برای دخترهای شش ساله مناسب نیست. بهترین محیط برای بازی کودکان خانه است؛ لذا والدین باید زمینه‌ای را فراهم کنند که بچّه‌ها به خانه بیایند و با هم بازی کنند. وقتی کودکان در کنار هم قرار بگیرند و وقت خود را به بازی سپری کنند، کمتر دچار حالت های عصبی می‌شوند و پرخاش می‌کنند.

 توجّه به تغذیه
نکته‌ی بعدی این است که والدین حتماً به تغذیه‌ی فرزندشان توجّه داشته باشند. کودکان در سنّ شش سالگی باید در روز از پنج وعده‌  و میان وعده‌ی غذایی بهره‌مند شود. صبحانه مهم‌ترین وعده‌ی غذایی برای کودکان است؛ چراکه انرژی و نیروی محرّکه‌ی ابتدای روز آن‌ها را تامین می‌کند. طبق بررسی‌های انجام شده انسان‌هایی که به صبحانه اهمیّت می‌دهند، آرام تر و منطقی تر هستند و کسانی که به صبحانه اهمیّت نمی‌دهند یا صبحانه‌ی پیش پا افتاده‌ای می‌خورند، بیشتر دچار حالت‌های عصبی می‌شوند.

خوردن صبحانه در زمان مناسب
نکته‌ای که در مورد صبحانه خوردن قابل توجّه است این است که صبحانه باید در زمان مناسبی به کودکان داده شود. بعضی از بچّه‌ها در ساعت ۱۲ ظهر، صبحانه می‌خورند؛ این زمان مناسب نیست. اگر ما می‌خواهیم فرزند باهوش و فعّال داشته باشیم، باید در ساعت ابتدایی روز به او صبحانه بدهیم؛ البته منظور ما این نیست که او را در ساعت شش صبح بیدار کنیم؛ امّا ساعت هفت زمان مناسبی برای بیدار شدن بچّه‌های زیر هفت سال است؛ البته به شرط آن‌که در ابتدای شب آن‌ها را زود بخوابانیم.  

توجّه به هرم غذایی بچّه‌ها
 بچّه‌ها باید در روز پنج وعده غذایی داشته باشند، سه وعده اصلی صبحانه، نهار، شام و دو میان وعده که یکی در صبح و یکی در عصر به آن‌ها داده می‌شود؛ همچنین پدر و مادرها باید به هرم غذایی فرزندانشان توجّه داشته باشند و آن را در برنامه‌ی غذایی آن‌ها رعایت کنند. در این هرم ‌طبقه‌ی اوّل به نان و غلّات  اختصاص داده شده و طبقه‌ی دوم مخصوص میوه و سبزیجات است. در طبقه‌ی سوم لبنیات و گوشت قرار دارد  و طبقه‌ی چهارم برای مواد قندی، روغن و نمک است. بچّه‌ها باید حتماً در طول روز این هرم غذایی را در وعده‌های خود داشته باشند و از آن استفاده کنند که إن‌شاء‌الله عقل سالم در بدن سالم باشد.​​​​​

پرسش های مرتبط:

من یک خانم ۳۴ ساله هستم؛ با توجّه این که سن من و همسرم بالا است، آیا در تربیت بچّه به مشکل بر می‌خوریم؟

لطفاً توضیح دهید که از زمان تولّد نوزاد تا زمان بلوغ فکری، چه پوششی را برای دختران در نظر بگیریم؟

من یک دختر ۹ ساله دارم که بسیار بی‌نظم است و از زیر بار مسئولیت‌ شانه خالی می‌‎کند. چگونه با او رفتار کنم؟

چطور فرزندان خود را نسبت به نماز اول وقت ترغیب کنیم؟

چرا برخی از بچّه‌ها می‌ترسند که با دیگران ارتباط برقرار کنند یا حق خود را از آن‌ها بگیرند؟