پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):

من قبل از پاسخ به این سوال می خواهم راه های پیشگیری از این مشکل را به والدین بگویم.نکته اوّل این است که ما باید بدانیم ماهواره برای خانواده یک آسیب است. وقتی شیطان می خواهد در انسان نفوذ پیدا کند از راه هایی وارد می شود که زینت است و جذّابیّت دارد؛ یکی از راه های نفوذ شیطان در خانواده ها همین حضور ماهواره است؛ البته این بحث خیلی فراتر از ماهواره است. امروزه ما در شرایطی زندگی می کنیم کهبچّه هابا تلفن همراه خود یا اینترنت یا سی دی، می توانند به این موارد دسترسی پیدا کنند.

خانواده در تیر رس ماهواره
امروزهما شاهد هستیم که برخی از خانواده ها گرایش به وارد کردن ماهواره به خانه ی خود دارند و ما می دانیم کهاین تکنولوژی به خانواده آسیب می رساند. من نمی توانم در رسانه خیلی از مطالب را باز کنم؛ چراکهباعث تبلیغ فحشاء می شود؛ امّا خانواده ها باید بدانند که امروزه در مشاوره ها چه خبر است. در خانواده هایی که ماهواره وجود دارد، زن و شوهر با یک دیگر اختلافات بیشتری دارند و قطعاً بچّه هاهم در این بین آسیب می بینند.

خانواده ها از آسیب ماهواره آسوده خاطر نباشند
چندی پیش،دوستی در دادگستری برای من نقل می کرد کهشخصیبرای خانه یخود ماهواره خریده بود و فقطچند شبکه خبر را می دید و بقیّه ی را رمز گذاری کرده بود. بعد از مدّتی وقتی این شخص می خواست بعضی از شبکه ها را باز کند، متوجّه شد که یکی به تنظیمات ماهواره دست برده است و رمز آن را عوض کرده است؛ وقتی موضوع را بررسی کرد، فهمید که فرزند نوجوانش این کار را انجام داده است؛ یعنی به طرقی رمز ماهواره را باز کرده و به آن دسترسی پیدا کرده است.

لذا خیلی از خانواده ها با خیال آسوده، به روی ماهواره کد امنیّتی نصب می کنند و فرزندانشان را در خانه تنها می گذارند؛ ولی بعداً متوجّه می شوند که نوجوانشان با ترفندهایی رمز ماهوره را پیدا کرده است؛ یعنی شیطان با ترفند هایی به فرزندشان ورود می کند و می دانید که کنجکاوی دوران نوجوانی بچّه را به سمت چه شبکه هایی می برد؟!

بیان دو آسیب از زبان دو مادر
نکته ی بعد این است که تلفن های همراه می تواند به فرزندان ما آسیب برساند. همین چندی پیش مادری به مشاوره آمد و با گریه به من گفت: من با این کودک پنج ساله ام چه کنم؟! وقتی ما در میهمانی بودیم، فرزند من از روی کنجکاوی تلفن همراه صاحب خانه را برای بازی کردن بر می داردواتّفاقاً یک کلیپ غیر اخلاقی در این گوشی می بیند؛ بعد آن را به من نشان می دهد و می گوید: مامان! اینها چه کار می کنند؟ این مادر نگران بود که چه چیزی در ذهن بچّه حکّاکی شده است و باید چه کار کند. رسول گرامی اسلامصلّی الله علیه و آلهفرمودند هر چیزی را که بچّه در کودکی بیاموزد، مثل این است که بر سنگ حک کرده باشند.
همچنین درنمونه ای دیگر، مادری به من گفت: بچّه ی من یک نوجوان است،دوستش در خیابان چنین تصاویری را به او نشان داده است و او هم از روی سادگی بچّه گانه اش آمده در خانه و می گوید که من فلان تصاویر را با این کارها دیده ام.این ها از جمله آسیب های تلفن ها ی همراه است.

تکنولوژی کوچک امّا خطرناک
بخش دیگر کامپیوترهایی است که وارد خانه می شود و ما خیلی هم خوشحال می شویم که این تکنولوژی را به خانه وارد کرده ایم و می رویم و برایش اینترنت پر سرعت هم تهیّه می کنیم.
من می خواهم اوّل آسیب های این وسیله را بگویم. ما می دانیم که امروزه فلش ها مطالب زیادی را در خود جا می دهد. این فلش که به اندازه ییک آدامس شیک است و در هر جایی هم می توان آن را جا داد، می تواند هر مطلب و تصویری را اعم از سالم و ناسالم در خود نگه داری کند. حالا ما در اینزمانه با چنین تکنولوژی رو به رو هستیم کهنمی توانیم منکر آن بشویم و این تکنولوژیممکن است به فرزندان ماآسیب برساند.

با دست خود، فرزندان خود را نابود نکنیم!
اوّلین نکته ای که می خواهم عرض کنم این است که ما خانواده ها نباید با دستان خود بچّه ها را خراب کنیم؛ در این روز و روزگار بزرگترین لطفی که می توانیم به بچّه هایمان بکنیم این است که این ماهواره ها را از خانه هایمان حذف کنیم. رسانه ی خودمان به حدّ کافی فیلم و سریال به زبان مادری دارد که ما می توانیم آنها را ببینیم.

محیط خود را از موارد نامناسب پاکسازی کنیم
من توصیه ای به خانواده ها، مخصوصاً خانواده هایی کهخدایی ناکرده روی این مسئله کم توجّهی دارند، می کنم و آن این است که ما با خدا عهد کنیم که پیرامون خود را پاک سازی کنیم؛ یعنی خدایی ناکرده اگر در حافظه ی تلفن همراهمان چیزی وجود دارد که مناسب نیست، یا روی هارد کامپیوترمان چیزهای نامربوطی داریم، در گام اوّل ما والدین آنها را پاکسازی کنیم و نگوییم که بچّه های ما به این طور چیزها دست نمی یابند. ایناتّفاقات ممکن است که هر لحظه در خانواده ی مارخ دهد؛ چه بساخانواده هایی که فکرش را هم نمی کردند که فرزندانشان به این تصاویر دسترسی پیدا کنند و این موضوعات را ببینند، روزیمتوجّه می شوند که فرزندشان دقایق زیاد و ساعت های زیادی را پای این برنامه ها بوده است.

کامپیوتر را برای خانواده بخریم!
ما نمی گوییم که امروزه کامپیوتر را که یک تکنولوژی محسوب می شود، به خانه های خود وارد نکنیم؛بلکه می گوییم آن را برای بچّه های خود نخریم. اگر ما می خواهیم کامپویوتر بخریم آن را برای خانواده بخریم. وقتی این وسیله برای خانواده باشد، ضریب امنیّتش بالا می رود و در جایی قرار می گیرد که خانواده بر آن نظارت دارند و بچّه ها هم به این مسئله اعتراض نمی کنند.
 اگر خانواده برای فرزند یک لپ تاپ یا کامپویوتر بخرد، او هم این وسیله را در اتاقش قرار می دهد و مانیتور را رو به دیوار می کند و  برای آن یک پسورد می گذارد؛ در این هنگام اگر ما بخواهیمبه کامپیوتر او ورود پیدا کنیمباید اجازه بگیریم ؛ لذا کامپیوتر باید برای خانواده خریده شود.

ارتباطات خود را پاکسازی کنیم!
نکته بعدی این است که بعد از پاکسازی محیط خانه، باید ارتباطات را هم پاکسازی کنیم. ما در ایّام نوروز به دید و بازدید می رویم. بعضی از خانواده ها ممکن است به خانه ی کسی بروند که ماهواره دارد؛ در اینجا والدین باید مصلحت اندیش باشند؛ به این معنی کهبه صاحب خانه بگویند که ماهواره ی خود را خاموش کن، هرچند ناراحت شود.
ما باید سر بچّه های خود با هیچ کس تعارف نداشته باشیم. در موقع مهمانیبه صاحب خانه بگوییم: ما به اینجا آمده ایم برای دید و باز دید ولی بچّه ها نیز برای ما مهم هستند، لطفاً این چند روزی را که ما در اینجا هستیم، همین شبکه های ایرانی را تماشا کنیم، همین صدا و سیما جمهوری اسلامی که برنامه پخش می کند، برای ما کافی است. والدین باید این مطلب را بدون هیچ تعارفی به صاحب خانه بگویند. پس نکته دوّم بعد از پاکسازی داخلی این است که به روی ارتباط گیری های خود بیشتر دقّت کنیم.

با دوستان فرزند خود دوست باشید!
نکته سوّم این است که والدین دوستان فرزندان خود را تحت نظر داشته باشند. اگر دوستی بچّه ها از چهارچوب نظارت خانواده دور شد، آنها آسیب می بینند؛ ما بارها گفته ایم که ما پدر و مادرها باید با دوست بچّه های خود دوست باشند.
در یک روایت آمده است که نبیّ مکرّم اسلام از کوچه ای عبورمی کردند که ناگهان سمت کودکی رفتند و آن را بوسیدند و نوازش کردند. عدّه ای از یارانی که با پیامبر گرامی اسلام همراه بودند، پرسیدند که این کودک چه کسی بود؟ حضرت نیز در پاسخ فرمودند: این کودک از دوستان حسین علیه السلام است؛ یعنی حضرت به دوستان فرزندشان هم محبّت می کردند و با هم نان و نمک می خوردند.

راه کارهایی برای برخورد با فرزند
اگر ما فهمیدیم که در لابه لای وسایل فرزندمانیک سی دی نامناسبوجود دارد یا روی هارد کامپیوترش تصاویر نامربوطی هست، در اینجا دو حالت پیش می آید:۱_  وقتی بچّه می فهمد که ما هم فهمیده ایم، ۲_ یک وقت فرزند نمی داند که ما از کار او سر در آورده ایم.

الف. خوف و رجا
درحالتدوّم والدین نباید چیزی به فرزند بگویند و اصلاً هیچ برخوردی با او نداشته باشند؛ امّا تمام  تصاویر و سی دی های غیر اخلاقی را از دسترس فرزند خارج کنند و از بین ببرند، بدون این که بچّه متوجّه شود.
 من همیشه به والدین می گویم که اگر این حالت پیش آمد، بچّه بایددر حالت خوف و رجا باشد؛ یعنی وقتی فرزند برخورد والدین را می بیند که خیلی طبیعی است و بعد که مراجعه می کند به تصاویر نامطلوب می بیند که چیزی نیست، در او حالتی بین خوف و رجاء ایجاد می شود.
خوف و رجا یک اصل تربیتی است و خداوند متعال نیز بشر را در خوف و رجا قرار داده است؛ مثلاً ما نمی دانیم که آیا به جهنّم می رویم یا به بهشت؛همین است که به ما انرژی می دهد تا ادامه راه بدهیم؛ چراکه اگر ما بدانیم بهشتی هستیم،ممکن است خود را جهنّمی کنیم و اگر بدانیم جهنّمی هستیم با خود می گوییم که دیگر آب از سر ما گذشته است. ما می خواهیم بگوییم در اینجا باید بچّه های خود را در خوف و رجا قرار بدهیم.

ب. تنبیه
امّا مورد دوّم؛ اگر بچّه ها فهمیدند که ما از کار آنها خبر داریم، در اینجا باید تلخی گناه را به او سرایت بدهیم؛ یعنی اگر او فهمید که ما از این جریان خبر داریم،باید بداند که ما به سادگی از او نگذشته ایم؛ لذا ما مهم ترین اصلی را کهمی گوییم باید در اینجا انجام شود، اصل تنبیه است؛ البته منظور ماتنبیه تربیتی است و منظور ما تنبیه هایی مانند زدن و این رفتار ها نیست؛ چراکه آنها غیر تربیتی هستند.

تنبیه تربیتی چیست؟
تنبیه تربیتی یعنی چه؟ یعنی این که او را ترور شخصیّتی نکنیم، بلکه کار بد او را ترور کنیم؛ مثلاً او را دراتاقی ببریم و سر او دادی بزنیم و بگوییم که ما اصلاً از تو توقّع نداشتیم که این تصویر را ببینی؛ البته باید توجّه داشته باشیم که به خود فرزند توهین نکنیم؛ مثلاً به او نگوییم: تو بچّه ی بدی هستی یا تو را از ارث محروم می کنم یا تو دیگر بچّه من نیستی و تو را باید از خانه بیرون بیاندازیم؛این حرفها نباید مطرح شود.ما فقط باید با آن شدّتی که می توانیم، کار بد او را تنبیه کنیم.

تنبیه تربیتی فرهنگ اسلام است
تقبیح کردن فرهنگ قرآن و سیره ی اهل بیت علیهم السّلاماست. ما وقتی به منابع مراجعه می کنیم،می بینیم که وقتی معصومین با کار های خیلی بد برخورد می کردند، آن کار را کاملاً مذموم جلوه می داند؛ لذا ما نیز باید این طور برخورد کنیم؛ یعنی وقتی فرزند در کنار ما نشسته است، نگرانی خود را به او بگوییم،غصّه ی خود رابه او بگوییم و از او ضمانت بخواهیم که دیگر چنین رفتاری را انجام ندهد.
همچنین به او بگوییم:تو فرزند ما هستی و ما تو ار می شناسیم و می دانیم که دیگر این کار را انجام نمی دهی؛ البته باید توجّه داشت کهتمام این رفتارها و گفتار ها باید با تشر باشد.

معنی تنبیه کردن
ما می توانیم در اینجا با او قهر کنیم و با او خیلی سرسنگین باشیم؛ البته برای یک مدّت کوتاه. ما باید با فرزند خود در حدّ رسمی و معمولی حرف بزنیم وفقط باید آن خوش و بش های قبلی را تا مدّتی حذف کنیم؛چراکهمعنی تنبیه کردن همین است؛یعنییک محرّک آزار دهنده بعد از رفتار نامطلوب؛ مثلاً زمانی که بچّه یک لیوان آب را می ریزد، ما به او اخم می کنیم؛ خود این اخم یعنی یک محرّک آزار دهنده؛ یعنی بچّه متوجّه می شود که در مقابل این رفتارهای نامطلوب، محرّک های نا مطلوبی به او برخورد می کند.

خاصیّت تنبیه کردن
شاید کسی بپرسد که این رفتار چه خاصیّتی دارد؟ خاصیّتش این است که بچّه از فردا هر وقت به یاد آن فیلم ها افتاد، به یاد تشرهای ما هم می افتد، به یاد عصبانیّت های ما هم می افتد، به یاد ناراحتی های ما هم می افتد؛ لذا آن لذّت ها در زیر دندان فرزند به تلخی می گراید.ما در روایت داریم که آن لذّت هایی که از گناه به دست آورده ایم،باید با تلخی به یاد ما بیاید. گاهی آن به یاد آمدنبا تلخی نیست؛ بلکه با عبادت است یا با یک رنج دادن به خود است؛ لذا باید این گناه جبران شود.