پرسش :

1. در صورتی که زوج دو دانگ از خانه‌ای که بعداً تهیه می‌کند یا دو دانگ از خانه‌ای غیر معین را مهر قرار دهد آیا باید حد متعارف و متوسط از خانه‌ای را بدهد همچنان که مشهور قدما گفته‌اند یا مهرالمسمی باطل بوده و رجوع به مهرالمثل می‌شود؟ 2. با توجه به این که روایاتی که در این مورد وارد شده مثل روایت علی بن ابی حمزه و مرسله ابن عمیر در مورد خادم و دار و بیت است آیا می‌توان حکم را به سایر موارد نیز تسرّی داد؟ 3. در صورتی که مهر را در عقد نکاح ذکر نکند بلکه در ضمن عقد خارج لازم دیگری ذکر کند آیا احکام مهر مذکور در عقد را دارد یا عقد مذکور فاقد مهر محسوب می‌شود؟ 4. اگر وصیت در ضمن عقد لازم قرار داده شود آیا رجوع از آن جایز است؟


پاسخ :
آیت الله العظمی جعفر سبحانی
«1. اگر در محلی که عقد می‌خوانند خانه‌های مماثل مانند خانه‌های سازمانی وجود داشته باشد که تقریباً همگی از نظر قیمت یکی هستند مهر صحیح است و اگر در محل خانه‌ها یکی نباشد و متفاوت سرسام آور باشد عقد صحیح و مهر باطل قهراً مهرالمثل متعین می‌شود.
2. در هر حال برخی اسناد ضعیف و روایت خلاف قاعده است قابل تسرّی نیست.
3. مهر می‌تواند قبل از عقد معین شود و یا در ضمن عقد و یا این‌که عقد بخوانند و بگویند مهر به عهده زوج یا زوجه باشد. هرگاه این سؤال مربوط به قسم سوم است حکم مهر را پیدا می‌کند و الله العام. 22 رجب 1432 ه.ق»
 
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
«1. ثلث اولین خانه‌ای را که می‌خرد، مهر می‌شود.
2. ثلث اولین خانه‌ای را که می‌خرد، مهر می‌شود.
3. حکم مهر را دارد.
4. جایز نیست والله العالم. 9 رجب 1432ه.ق»
 
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«1. چنین مهریه‌ای اگر در عرف عادت حدودش معین باشد مانعی ندارد و الا تبدیل به مهرالمثل می‌شود.
2. با توجه به ضعف روایات و ابهام مهر حکم آن است که به مهرالمثل رجوع شود.
3. این عقد فاقد مهر نیست.
4. هرگاه به صورت شرط ضمن عقد درآید رجوع از آن جایز نیست. 1390/03/18»
 
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
1 و 2. به طور کلی باید مهریه برای طرفین عقد (زن و شوهر) به نحوی که رفع جهالت شود معلوم باشد.
3. احکام مهر مذکور در عقد را دارد.
4. خیر رجوع جایز و نافذ نیست. 1390/03/24»
 
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه