سوره‌های قرآن کریم، می‌توانند همانند نوری قلب مومن را بشکافند و آفات قلب وی را از بین ببرند. در احادیث و کتب مختلف خواص و فضایل متعددی برای این سوره‌های معطر آورده شده است و سوره ناس نیز یکی از این سوره هاست که سفارش فراوانی برای قرائت آن شده است.

نامگذاری سوره ناس
همانطور که می دانید، ناس به معنای «مردم» است و از آیه اول گرفته شده است و از طرفی سوره ناس را «مُعَوِّذه» نیز می‌گویند.
این نام به سبب آن است که انسان با خواندن این سوره خود را از وسوسه‌های شیطان تعویذ می‌کند و در پناه خدا قرار می‌دهد. همچنین به جهت اینکه انسان در مواقع احساس خطر، این سوره را می‌خواند تا پناه و نجات یابد، این سوره را مُشَقْشَقه نام نهاده اند.
دو سوره ناس و فلق را مشقشقتین و معوذتین گویند.

ویژگی‌ها سوره ناس
سوره ناس 6 آیه، 20 کلمه و 78 حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مُفصَّلات (دارای آیات کوتاه) است. سوره ناس جزو چهارقل است؛ چهار سوره‌ای که با کلمه «قُل» آغاز می‌شوند.

محتوای سوره ناس
خداوند در سوره ناس به رسول خود دستور می‌دهد از شر وسواس خَنّاس (وسوسه‌گر نهانى) به خدا پناه ببرد. محتوای این سوره شبیه سوره فلق است. هر دو درباره پناه بردن به خدا از شـر و آفت‌ها سخن می‌گویند، با این تفاوت که در سوره فلق انواع مختلف شرور مطرح شده است؛ ولی در این سوره فقط بر روی شر وسوسه‌گران ناپیدا (وسواس خناس) تکیه شده‌است.

شأن نزول سوره ناس
درباره شأن نزول این سوره، روایتی در منابع اهل سنت نقل شده است که عالمان شیعه آن را نپذیرفته‌اند.
در کتاب «الدر المَنثور» از کتاب‌های تفسیری اهل سنت آمده است مردى یهودى، پیامبر (ص) را سِحر کرد. جبرئیل نزد پیامبر (ص) آمد و مُعَوِّذتین (سوره فلق و ناس) را آورد و گفت: مردى یهودى تو را سحر کرده و سحر او در فلان چاه است. پیامبر (ص) علی بن ابی‌طالب را فرستاد تا سِحر را بیاورد؛ سپس دستور داد گره‌هاى آن را باز کند و براى هر گره، یک آیه از مُعَوِّذتین را بخواند. چون گره‌ها باز و این دو سوره تمام شد، پیامبر اسلام (ص) سلامتى خود را باز یافت.

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌نویسد دلیلی وجود ندارد که پیامبر (ص) از نظر جسمی در برابر سِحر و جادو مقاوم باشد و جادو نتواند در بدن او مریضی ایجاد کند؛ بلکه آیات قرآن بر این دلالت دارند که دل و جان، و عقل و اندیشه پیامبر (ص) از سحر و نفوذ شیاطین در امان است.

ثواب و خواص و فضیلت سوره ناس
1) رسول الله(ص) فرمودند: هر کس (سوره ناس و سوره فلق) را بخواند مانند این است که همه کتاب های پیامبران الهی را قرائت کرده باشد. (مجمع البیان، شیخ طبرسی، جلد 10، صفحه 491)

2) هر کسی (سوره ناس) را بخواند باعث امنیت او از مکرها و حیله های شیطان و سبب رحمتی برای ثبات بر الهام است. (مستدرک الوسائل، محدث نوری، جلد 4، صفحه 370)

3) امام باقر(ع) فرمودند: هر کسی در خواب چیزی موجب ناراحتی او می شود، وقتی به رختخوابش می رود ، سوره های فلق و ناس و آیت الکرسی را قرائت نماید. (من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، جلد 1، صفحه 469)

4) رسول خدا(ص) هر گاه یکی از اعضای بدنش درد می گرفت، سوره های توحید و فلق و ناس را بر کف دست راستش می خواند، آنگاه بر موضع درد دست می کشید. (مستدرک سفینه البحار،علی نمازی شاهرودی، جلد 7، صفحه 476)

5) امام باقر(ع) فرمودند: همانا رسول خدا(ص) درد شدیدی داشت و بسیار ناراحت بود، جبرئیل و میکائیل به نزد او آمدند، جبرئیل نزدیک سر او نشست و میکائیل نزد پای او، جبرئیل او را با سوره فلق و میکائیل او را با سوره ناس تعویذ کرد. (بحارالانوار، علامه مجلسی، جلد 18، صفحه 71)

6) هر کسی (سوره های فلق و ناس) را هر شب قرائت نماید، از شر جن و وسوسه های شیطانی در امان خواهد بود، و هر که آن را نوشته و بر کودکی بیاویزد ، از شر جن و آزار دهنده ها مصون است. (المصباح کفعمی، صفحه 461)

7) رسول الله(ص) فرمودند: هر کسی (سوره های توحید و ناس و فلق) را هر شب 10 مرتبه بخواند، مانند این است که تمام قرآن را قرائت کرده، و از گناهانش خارج می شود مانند روزی که از مادر متولد شده است، و اگر در آن روز یا شب بمیرد به مرگ شهادت مرده است. (بلدالامین ، کفعمی، صفحه 33)

8) رسول الله(ص) فرمودند: آیاتی بر من نازل شده که همانند آن ها نازل نشده است، و آن دو سوره (ناس و فلق) می باشند. (تفسیر نورالثقلین، هویزی)

9) محبوب ترین سور‌ه ها نزد خداوند سوره های (ناس و فلق) می باشند. (بحارالانوار، علامه مجلسی، جلد 92، صفحه 368)

10) سوره های (ناس و فلق) را بعد از هر نماز بخوانید. (بحارالانوار، علامه مجلسی، جلد 92، صفحه 368)

11) هر کسی بعد از نماز جمعه سوره های (توحید و ناس و فلق) را هفت مرتبه بخواند تا جمعه دیگر به ‌یاری حق تعالی از هر گونه حادثه و ناگواری محفوظ خواهد ماند. (بحارالانوار، علامه مجلسی، جلد 92، صفحه 355)

12) امام صادق(ع) فرمودند: هرگاه کسی خود را به ‌شکل نیکو بیاراست ، وقتی از منزل بیرون آمد، این دو سوره (ناس و فلق) را بخواند ، به ‌یاری حق تعالی (چشم بد) در او اثر نخواهد کرد. (بحارالانوار، علامه مجلسی، جلد 95، صفحه 128)

13) امام رضا(ع) فرمودند: جهت دفعِ نظر و چشم زخم، دست ها را مقابل صورت بردارد ، و سوره های (حمد، توحید، ناس، فلق) را بخواند، و دست ها را بر سر و صورت بکشد. (حلیه المتقین، علامه مجلسی، صفحه 183)

14) رسول خدا(ص) همواره امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را با این دو سوره (ناس و فلق) تعویذ می نمود، و با قرائت این دو سوره (ناس و فلق)، دو فرزندش را در پناه خداوند قرار می داد. (المناقب، ابن شهر آشوب، جلد 3، صفحه 55)

15) امام صادق(ع) فرمودند: کسی که (سوره ناس) را هر شب در منزلش بخواند، از شر جن و وسواس ایمن خواهد بود. (تفسیر برهان، سید هاشم بحرانی)