پرسش :

زن و شوهر چگونه مى توانند بین خود ایجاد علاقه کرده یا آن را افزایش دهند؟

پاسخ :
اسلام به منظور پیدایش و پایایى علاقه و محبت بیشتر میان دو همسر، نخست به همتایى و کفو بودن آن دو سفارش کرده است. در واقع مى توان گفت: مرد و زن اگر از نظر شرایط اعتقادى، فرهنگى و اخلاقى، نزدیک به هم باشند و براساس صداقت و حسن اعتماد به همدیگر، زندگى را آغاز و در طول زندگى آن را رعایت کنند؛ خداوند بین آن دو علاقه، محبت و الفت قرار خواهد داد. پس از انعقاد پیمان ازدواج نیز براى استحکام خانواده و استمرار این الفت و علاقه، باید هر یک از مرد و زن به روابط میان خود توجه کافى مبذول دارند.

در این راستا امام صادق علیه السلام توصیه هاى زیر را به هر یک از زن و شوهر ارائه فرموده است.1 برحسب این روایت مرد در پیوند میان خود و همسرش، از سه چیز بى نیاز نیست:

1. همدلى با زن، تا از این راه محبت و دلبستگى او را به خود جلب کند.
2. حسن خلق و متوجه کردن دل زن به سوى خویش، با قیافه اى که در چشم او خوشایند باشد.
3. در معیشت همسر توسعه دهد.

زن هم در ارتباط میان خود و همسر همدلش، از سه خصلت بى نیاز نیست:
1. خویشتن دارى از هر آلودگى تا شوهر در اعتماد به وى ـ در هر خوش و ناخوش ـ مطمئن باشد.
2. مراقب حال شوهر باشد، تا اگر لغزشى از او سر زد، با او مهربان باشد.
3. با دلربایى و زیبا ساختن خویش در چشم شوهر، به وى اظهار عشق کند.
با استفاده از این روایت و دستورات دیگر بزرگان دین به خوبى و آسانى مى توان علاقه و محبت را افزایش داد. در این رابطه چهل نکته مفید و سازنده بیان مى گردد تا با عمل به آنها، بتوانید در دوستى و ارتباط صمیمانه با همسرتان موفق باشید.

راه کارهاى ایجاد محبت:

1. با مطالعه کتاب هاى مربوط به انتخاب همسر، آیین همسردارى و چگونگى ایجاد ارتباط با دیگران و نیز شرکت در جلسه هاى آموزش خانواده، دانش و مهارت خود را در این زمینه افزایش دهید.

2. با همدلى، هم فکرى، همکارى و مشورت با یکدیگر درباره مسائل مختلف، میان اعضاى خانواده روابط سالم پدید آورید.

3. هر یک از زوجین، دیگرى را نزدیک ترین و محرم ترین فرد نسبت به خود بداند و او را نیمه تن، حامى و پشتیبان خود تلقى کند.

4. با یادگیرى مهارت هاى ارتباطى ـ نظیر گوش کردن به حرف هاى یکدیگر، احترام به نظرها و عقاید همدیگر و تشریک مساعى و مشورت کردن ـ روابط خود را بهبود بخشید.

5. بکوشید، با ایجاد کانونى گرم و صمیمى، تمام اعضاى خانواده ـ به ویژه زن و شوهر ـ مسئولیت رسیدن به تفاهم را پذیرا شوند.

6. هنگام اختلاف نظر یا سوء تفاهم، به جاى سرزنش یکدیگر یا تفسیر نادرست، به شناسایى مسئله و یافتن راه حل آن بپردازید و در صورت لزوم، کمک و مشاوره افراد با تجربه و متخصص را جلب کنید.

7. براى رسیدن به امنیت روانى وعاطفى در روابط زناشویى، داشتن صداقت، سعه صدر، انصاف و اعتماد متقابل را اصل اول قرار دهید.

8. در صورت به وجود آمدن هر گونه سوء تفاهم و سوء برداشت، در نخستین فرصت ممکن به حل و فصل آن بپردازید تا به فرآیندى ویرانگر و پیش رونده تبدیل نشود.

9. به هر طریق ممکن، رفتارهاى مطلوب همسرتان را مورد توجه و تأیید قرار دهید؛ به گونه اى که همسرتان بفهمد براى او ارزش قائل هستید.

10. تشویق و تأیید و بیان نکات مثبت، به طور آشکار یا در جمع باشد؛ اما انتقاد و تذکر نکات منفى، به طور محرمانه و در تنهایى صورت گیرد.

11. براى خصوصیات و نیازمندى هاى یکدیگر، ارزش قائل شوید و در روابط کلامى، عاطفى، اقدام ها و تصمیم گیرى ها، به افکار و خواسته هاى همسرتان توجه کنید.

12. اگر رفتار خاصى براى شما مبهم است، ساده ترین راه این است که از همسرتان هدف و علت آن رفتار را بپرسید و با روش مسالمت آمیز، صمیمانه و خوش بینانه موضوع را روشن کنید.

13. درشتى همسرتان را با خشونت پاسخ ندهید. خشونت را با سکوت پاسخ گویید و در موقعیتى مناسب، درباره مسئله مورد نظر، بحث و گفت وگو کنید.

14. بکوشید در سراسر زندگى ـ به خصوص در روابط بین خود و همسرتان ـ به جاى هر گونه پیش داورى یا مشاهده اشکالات و ضعف ها، نقاط مثبت و قوت را ببینید. به عبارت دیگر، به جاى توجه به نیمه خالى لیوان، به نیمه پر آن توجه کنید.

15. در برنامه ریزى براى فعالیت هاى اجتماعى، اوقات فراغت، دید و بازدیدهاى خانوادگى و نظایر آن، با یکدیگر مشورت کنید و از یک جانبه نگرى بپرهیزید.

16. در هر فرصت ممکن، با همسر و اعضاى خانواده، ارتباط کلامى و عاطفى برقرار کنید. زنان از صحبت کردن با همسرشان بیشتر لذت مى برند؛ بنابراین مردان باید فعّالانه به سخنان آنان گوش کنند و واکنش مناسب نشان دهند.

17. اگر هر یک از زوجین در شرایط خاصى، نمى تواند به سخنان همسرش گوش کند، باید صادقانه و صمیمانه این موضوع را به وى انتقال دهد و تقاضا کند صحبت کردن درباره آن موضوع را به فرصتى دیگر واگذارد.

18. گاهى در فضایى محرمانه، محبت آمیز و صمیمانه به ارزیابى رفتار و روابط یکدیگر بپردازید و از یکدیگر بپرسید، چه باید کرد تا روابط تان بهتر و با نشاط تر شود.

19. همیشه، در رویارویى با مسائل و مشکلات خانوادگى، خود را در وضعیت طرف مقابل قرار دهید و با قبول مسئولیت خود و شناخت انتظارات متقابل، به حل و فصل اختلافات روى آورید.

20. در روز یا در هفته، زمان مشخصى را براى گفت و گو درباره مسائل و مشکلات و به اصطلاح درد دل کردن با همسرتان، اختصاص دهید.

21. از داشتن نگرش هاى آرمان گرایانه و شاعرانه، انتظارات غیر واقع بینانه در ازدواج و روابط زناشویى اجتناب کنید.

22. ارتباط زوجین، باید از هر گونه سوء ظن و حدس نادرست وغیر واقع بینانه به دور باشد. اگر موضوع و مسئله اى ذهن یکى از زوجین را به خود مشغول کرده است، باید آن را به صراحت و صادقانه مطرح کند و درستى و نادرستى اش را با همسرش، مورد بررسى قرار دهد.

23. هر یک باید زمینه هاى بروز سوء تفاهم ها و سوء ظن ها را از بین ببرد و از رفتارهایى که موجب بروز سوء تفاهم و سوء ظن مى شود، خوددارى کند.

24. هر یک باید بکوشد با روان شناسى همسرش آشنا شود، تا بداند او به چه امورى بها مى دهد و نظام ارزشى اش چگونه است. براى مثال معمولاً زن به وابسته بودن، کسب امنیت عاطفى و مورد حمایت واقع شدن اهمیت مى دهد و مرد مى خواهد مستقل و خود مختار باشد و آزادى عمل را داراى ارزش مى داند.

25. زن و شوهر از مسخره کردن یکدیگر و گفتن سخنان طعنه آمیز و دو پهلو جدا پرهیز کنند.

26. از رفتارهایى نظیر متلک، تحقیر، سرزنش و به رخ کشیدن یکدیگر ـ که موجب افزایش مقاومت هاى روانى در طرف مقابل است ـ باید بپرهیزند.

27. در سراسر زندگى ـ از جمله در زندگى خانوادگى ـ بکوشید به نقاط مثبت، موهبت و نعمت هایى که در اختیار دارید، بیندیشید، نه به امورى که در اختیار ندارید.

28. از خطاهاى یکدیگر به سرعت بگذرید و خطاهاى همدیگر را تحمل کنید.

29. بایادآورى برخى ایام ـ مانند روز تولد، سالگرد ازدواج و نظایر آن ـ و دادن هدیه هایى هر چند کوچک (مثل یک شاخه گل)، به طور نمادین عشق و علاقه خود را به همسرتان ابراز دارید.

30. خود را در برابر همسرتان آراسته و پاکیزه و جالب توجّه نگه دارید و از پریشانى و وضع نامرتب بپرهیزید.

31. در انتخاب دوست و برقرارى روابط دوستانه و معاشرت هاى خانوادگى با زوج هاى دیگر، دقت کنید و این امور را با توافق یکدیگر انجام دهید.

32. از هر گونه رفتارى که به مرد سالارى یا زن سالارى مى انجامد، بپرهیزید.

33. خطاى یکدیگر را در حضور دیگران، فرزندان، آشنایان، والدین و ... بازگو نکنید.

34. هرگز همسرتان را با زن یا مرد دیگرى مقایسه نکنید.

35. از رفتارهاى مطلوب همسرتان تشکر کرده، او را تشویق کنید و انگیزه تکرار آن رفتار را بیشتر سازید.

36. از تصمیم هاى نادرست و غیر منطقى و کلى گویى هاى منفى و شکل گیرى افکار نادرست، درباره همسرتان بپرهیزید.

37. به قول هایى که به همسرتان داده اید، عمل کنید تا به سلب اعتماد و احساس فریب خوردگى نینجامد.

38. از نسبت دادن القاب و زدن برچسب هاى ناگوار و نامطلوب ـ مانند بدقول، شلخته، کله شق، یک دنده، لجباز و خودخواه ـ به یکدیگر بپرهیزید.

39. در مواردى که غمگینى و افسردگى و یا عصبانیت زن یا شوهر، شدت مى یابد و احتمال اختلال در کار سیستم عصبى یا غدد درون ریز ـ به ویژه غده تیروئید ـ وجود دارد، در نخستین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از عادى بودن ترشح غدد مطمئن شوید.

40. براى داشتن یک زندگى با نشاط و موفق خوب بیندیشید، وقت بگذارید، احساس مسئولیت کنید، موانع ارتباط سالم را از میان بردارید و به عوامل ایجاد کننده روابط سالم توجه نمایید.

پی نوشت‌:
1. تحف العقول، ص 323.

منبع: پرسش‌ها و پاسخ‌هاى برگزیده، حمیدرضا شاکرین؛ نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، 1384.