پرسش :

خرید و فروش چک با رعایت مدت معامله اش اشکال ندارد. خرید و فروش پول مثلا فروش هزار تومان به مدت شش ماه به هزار و دویست تومان آیا مانعى ندارد، یا مشمول ادله ربا است؟ به عبارت دیگر آیا خرید و فروش مذکور ظاهراً بیع است و در واقع قرض ربوى و یا واقعاً بیع است و مشمول ادلّه رباى قرضى نمى باشد؟

پاسخ :
معاملات بالمعنى الاعم عناوین اعتباریه و قصدیه مى باشند و هرکدام داراى موضوع و آثار و احکام خاصى مى باشند. در موضوع فروش پول، چنانچه مقصود معامله بیعى باشد، با توجه به اینکه عنوان بیع در فرض مزبور جریان دارد، بیع تحقق پیدا مى کند و احکام آن مترتب مى شود. و یکى از احکام آن این است که جریان ربا در بیع، مشروط به این است که مورد بیع مکیل و موزون باشد و چون اسکناس از معدودات است نه از مکیل و موزون، لذا رباى معاوضى در آن جریان ندارد. ولى احکام بیع از هر نظر جارى مى شود. و این منافات ندارد با اینکه اگر اسکناس را بصورت قرض بدهد با فرض زیاده، رباى قرضى تحقق پیدا مى کند زیرا که در رباى قرضى مسأله مکیل و موزون نقش ندارد.

منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.