پرسش :

«غیبت» چه آثار و تبعات اجتماعی منفی در پی دارد؟


پاسخ :
مهمترین سرمایه یک جامعه که مردم را با یکدیگر متّحد مى سازد، و در مسیر اهداف بزرگ به راه مى اندازد، همان اعتماد عمومى است و نخستین پیامد شوم غیبت از میان بردن این سرمایه است؛ چرا که هر کسى غالباً عیب یا عیوبى دارد که اگر پنهان بماند به دیگران لطمه نمى زند، و خوش بینى و اعتماد مردم به یکدیگر باقى مى ماند، ولى کشف این عیوب از طریق عیبجویى و غیبت و نکوهش یکدیگر، جامعه را به جهنم سوزانى از بدبینى ها مبدّل مى سازد، که همگى نسبت به یکدیگر بدبین هستند و نفرت دارند و در نتیجه غیبت، نظم و انسجام عمومى جامعه را متزلزل مى سازد.

به تعبیر دیگر، همان گونه که غارت اموال و ریختن خون بى گناهان، امنیّت عمومى را از میان مى برد، غارت و دزدى آبروها از طریق غیبت همین ناامنى را به بار مى آورد؛ زیرا تعریض نسبت به آبروى مردم همچون تعرض نسبت به جان و مال آنهاست.

همانطور که پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) در خطبه «حجّة الوداع» که خطبه بسیار حساسى است، می فرماید: «أَیُّهَا النّاسُ إنَّ دِمَاءَکُمْ وَ أَمْوالَکُمْ وَ اَعْرَاضَکُمْ عَلَیْکُمْ حَرامٌ کَحُرْمَةِ یَوْمِکُمْ هذا فِی شَهْرِکُمْ هذَا فِی بَلَدِکُمْ هذَا إِنَّ اللهَ حَرَّمَ الْغِیبَةَ کَمَا حَرَّمَ الْمَالَ وَ الدَّمَ»(1)؛ (اى مردم ! خون شما و اموال شما و آبروى شما بر شما محترم است، مانند احترام این روز و این ماه و این شهر مکّه، خداوند غیبت و ضایع کردن آبروى مردم را حرام کرده، همان گونه که مال و خون شما را بر یکدیگر حرام نموده است).

غیبت ها غالباً مکتوم نمى ماند، و بر صاحبان آنها فاش مى شود، و آتش کینه ها را در آنها شعله ور مى سازد، کینه هایى که مى تواند اسباب خونریزى و مشکلات عظیم دیگر گردد.

غیبت یکى از اسباب اشاعه فحشاست، و عامل مهمّى جهت سوء ظنّ به شمار می رود. به علاوه گنهکاران را در گناهانشان جسور مى سازد؛ زیرا هنگامى که گناه مستور باشد گنهکار جانب احتیاط را از دست نمى دهد، اما هنگامى که پرده ها کنار برود شرم و حیا نیز از میان خواهد رفت.

منبع: پیام امام امیر المؤمنین (علیه السلام)‏، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، دار الکتب الاسلامیة‏، تهران‏، 1386 شمسی‏، چاپ: اول‏، ج 5، ص 560.