پرسش :

در جوار امامزاده قبرستان قدیمی شهر می باشد که بجهت احترام و اعتقاد فوق العاده ای که مردم برای این مکان شریف و مقدس قائل می باشند مایل به دفن اموات خود در این مکان مقدس و شریف می باشند لذا تعداد بی شماری در زمان حیات خود مبادرت به تهیه قبر می نمایند از آنجا که دفن اموات از لحاظ شرعی و بهداشتی کاملاً مد نظر قرار می گیرد خواهشمند است پاسخ استفتائات ذیل را مرقوم فرمائید: ۱- آیا واگذاری قبر در زمان حیات به متقاضی جایز است؟ ۲- دفن کردن در صحن امامزاده هایی که در شهر واقع شده اند مثل امامزاده ابراهیم و امامزاده احمدبن قاسم و دهها امامزاده دیگر در قم و امثال آن در شهرستانها چه حکمی دارد؟ ۳- دفن کردن در قبری که میت آن متلاشی شده و پوسیده است بعد از چه مدتی جایز است؟ ۴- چنانچه حیاط قبرستان و زیارتگاه بر اثر تعمیرات و کف سازی، یک متر از کف حیاط سابق بالاتر بیاید، الف: آیا در این یک متر می توان قبر جدید ساخت؟ ب: ملکیت این قبرهای جدیدالاحداث که روی قبرهای زمین است به چه کسی تعلق دارد؟ ج: آیا تولیت زیارتگاه حق تصرف در این قبور جدیدالاحداث را دارد؟ د: آیا صاحبان قبور زیرین حق در این قبور جدیدالاحداث دارند یا خیر؟


پاسخ :
۱-۲- اگر زمین وقف دفن اموات مؤمنین است هر شخصی فوت کند می توانند در آن زمین دفن نمایند و پیش از آنکه شخص بمیرد حق واگذاری قبر به او اگر خلاف وقف و نظر واقف باشد جائز نیست، بلی اگر در مورد دفن اموات در شهر مقررات خاصی وجود دارد لازم الاتباع است.
۳- نبش قبر میت مسلمان درصورت هتک اگر چه متلاشی شده باشد جائز نیست و همانطور اگر محل دفن میت ملک شخصی باشد بدون اذن مالک شرعی آن تصرف در آن جائز نیست اگرچه نبش قبر نشود.
۴- حکم مسأله از جواب سؤالهای ۱ و ۲ و ۳ معلوم گردید و هرگونه تصرف در وقف متوقف بر اذن متولی موقوفه و صلاح وقف است و اگر میت مسلمانی را در زمین وقف برای دفن اموات دفن نموده اند، زمین از وقف بودن خارج نمی شود ولی نبش قبر به هیچ وجهی جائز نیست و زمین متعلق به وقف است و دفن میتی در زمین وقف حقی ایجاد نمی کند.

​​​​​​​منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری