پرسش :

با متروکه اعلام نمودن قبرستان شهرداری روی آن سند مالکیت گرفته است و سپس به اشخاص حقیقی و حقوقی فروخته شده و با خاکبرداری و تخریب قبور مسلمین ساختمان سازی گردیده است. با توجه به اینکه زمین مذکور بیش از سی سال تحت تصرف غاصبین بوده و بر روی آن حدود ۲۰۰۰ باب مغازه احداث گردیده و کل سرقفلی و اجاره آن در طول این سالیان توسط خریداران دریافت شده است مرقوم فرمائید: الف) آیا غاصبین زمین ضامن اجرت المثل منافع فوت شده آن از زمان تصرف هستند یا از زمان صدور حکم وقفیت؟ ب) با توجه به اینکه سرقفلی ماخوذه توسط آنان به مجموع عرصه و اعیان مغازه ها تعلق می گیرد و با دریافت سرقفلی متصرفین اجاره ناچیزی می پردازند و حقوق برای آنان ایجاد می شود. آیا غاصبین ضامن پرداخت بخشی از سرقفلی ماخوذه به نسبت سهم زمین موقوفه هستند یا خیر؟ در فرض پرداخت آیا باید قیمت یوم الاداء سرقفلی را بپردازند یا یوم الاخذ؟ ج) با لحاظ این امر که تاکنون استفاده از زمین جهت دفن اموات ممکن نیست تکلیف اعیانی احداثی بر روی زمین چیست؟ د) منافع زمین در چه طریقی باید به مصرف برسد؟


پاسخ :
غصب و تصرفات غاصبانه مقابر موقوفه موجب ضمان اجرت المثل و منافع و درآمدهای استحصالی از آن نیست بلکه با فرض وقفیت عرصه برای دفن اموات، باید مالکین بنا با قلع بنای احداثی در مقابر موقوفه عرصه را به حال سابق برگردانند و تحویل جهت وقف و متولی شرعی دهند و آنچه بابت فروش مستغلات و سرقفلی که بابت زمین مقابر گرفته اند به پرداخت کنندگان از مستأجرین و غیر هم باید برگردانند، و عرصه مقابر اگر فعلاً به جهتی قابل برای دفن اموات نباشد، استفاده از آن در سایر خیرات زیر نظر متولی شرعی مانع ندارد.

​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری