پرسش :

وظیفه فردی که موقع وجوب زکات فطره آن را نپرداخته چیست؟


پاسخ :
1. اگر عزل نکرده (کنار نگذاشته):

الف. باید فطریه را بدون نیّت ادا و قضا پرداخت کند (رهبر معظم انقلاب و آیات عظام گلپایگانی، اراکی، صافی).(1)

ب. احتیاط واجب، فطریه را بدون نیت ادا و قضا پرداخت کند (حضرت امام و آیات عظام فاضل، سیستانی، وحید، مکارم، نوری).(2)

ج. فطریه ساقط نمی شود و باید آن را بپردازد؛ هرچند احتیاط مستحب است آن را به قصد ما فی الذمه (أعمّ از ادا و قضا) پرداخت نماید (آیت الله تبریزی).(3)

ح. فطریه ساقط می شود؛ هرچند احتیاط مستحب، به قصد قربت مطلقه پرداخت نماید (آیت الله خویی).(4)

خ. احتیاط مستحب، قضا نماید (آیت الله بهجت).(5)

د. معصیت کرده و به احتیاط مستحب بدون نیّت ادا یا قضا فطره را بدهد (آیت الله زنجانی).(6)
 
2. اگر عزل کرده (کنار گذاشته است):

الف. آن را به عنوان زکات پرداخت نماید (مشهور)(7) و هنگام پرداخت، نیت فطره نماید (آیات عظام خویی، تبریزی، سیستانی، وحید، مکارم، زنجانی، نوری).(8)

ب. احتیاط واجب، نیت فطره نماید (حضرت امام و آیات عظام گلپایگانی، فاضل، صافی).(9)

ج. احتیاط مستحب، نیت فطره بودن را تجدید نماید (آیت الله اراکی).(10)
 
 پی‌نوشت:
1- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری به نشانی: www.Leader.ir، احکام روزه، سوال 239؛ عروة الوثقی، ج 2، زکات فطره، فصل فی وقت وجوبها؛ گلپایگانی، هدایه العباد، ج 1، مسأله 1593؛ صافی، هدایهالعباد، ج 1، مسأله 1592؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 2031.
2- عروة الوثقی، ج 2، زکات فطره، فصل فی وقت وجوبها؛ امام، تحریر الوسیله، ج 2، المقصد الثانی فی زکاة الابدان، القول فی وقت وجوبها؛ سیستانی و وحید، منهاج الصالحین، زکاة الفطره، قبل از مسأله 1179؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 2031؛ وحید، توضیح المسائل، مسأله 2048.
3- تبریزی، صراط النجاه، ج 1، ص494 تا 495؛ تبریزی، منهاج الصالحین، ج 1، زکاة الفطره، قبل از مسأله 1179؛ تبریزی، توضیح المسائل، مسأله 2039.
4- عروة الوثقی، ج 2، زکات فطره، فصل فی وقت وجوبها؛ خویی، منهاج الصالحین، ج 1، زکاة الفطره، قبل از مسأله 1179؛ موسوعه الخوئی، ج 24، ص472 «أنّ الأقوی عدم الوجوب بعد الوقت و إن کان الإخراج أحوط بأن یأتی به بالعنوان الجامع بین الصدقه الواجبه أو المستحبّه، لا الجامع بین الأداء و القضاء.»
5- بهجت، توضیح المسائل، مسأله 1594.
6- زنجانی، توضیح المسائل، مسأله 2039.
7- عروة الوثقی، ج 2، زکات فطره، فصل فی وقت وجوبها؛ امام، تحریر الوسیله، ج 2، زکات فطره، القول فی وقت وجوبها؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 2030.
8- عروة الوثقی، ج 2، زکات فطره، فصل فی وقت وجوبها، مسأله 2؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 2030؛ وحید، توضیح المسائل، مسأله 2047؛ نوری، توضیح المسائل، مسأله 2026 (نک: خویی در حاشیه بر عروه احتیاط مستحب و نوری در رساله فارسی، احتیاط واجب دارند).
9- عروة الوثقی، ج 2، زکات فطره، فصل فی وقت وجوبها، مسأله 2؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 2030؛ (نک: گلپایگانی در حاشیه بر عروه احتیاط مستحب دارند).
10- عروة الوثقی، ج 2، زکات فطره، فصل فی وقت وجوبها، مسأله 2؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 2030.

منبع: احکام فطریه و نماز عیدین، اداره پاسخگویی به سوالات آستان قدس رضوی، نشر قدس رضوی، 1392.