پرسش :

اگر در موردی هم احتمال تأثیر بدهد و هم احتمال عدم تأثیر را، آیا امر به معروف و نهی از منکر واجب است؟


پاسخ :
همه مراجع (به جز سیستانی و بهجت): فرد آمر یا ناهی یا باید بداند که امر و نهی اش مؤثر است یا احتمال بدهد که تأثیر می گذارد. اما اگر بداند که امر و نهی او اثر ندارد، واجب نیست که امر به معروف و نهی از منکر کند.[1]
 
آیت الله سیستانی: اگر کسی می داند که امر و نهی او اثر ندارد، احتیاط واجب آن است که کراهت و ناراحتی خود را از کارهای ناشایسته خلافکار به هر طوری که ممکن است (با گفتار یا رفتار یا نوشتار و مانند آن) اظهار نماید؛ هرچند بداند که در او اثر نخواهد داشت.[2]
 
آیت الله بهجت: در صورتی که انسان می داند امر به معروف و نهی از منکر او تأثیری ندارد، بر او لازم نیست امر به معروف و یا نهی از منکر بنماید، اما جواز بلکه رجحان آن در صورت عدم خوف ضرر، خالی از وجه نیست.[3]
 
تبصره: احتمال تأثیر شرط وجوب امر به معروف و نهی از منکر است و نه شرط جواز، لذا اگر در موردی تردید داشت و پنجاه پنجاه بود، امر به معروف و نهی از منکر واجب نیست ولی اگر مفسده ای نداشته باشد جایز است و اشکال ندارد.
 
پی نوشت:
[1]. امام، توضیح المسائل، م 2791 و تحریر الوسیله، امر به معروف، گفتار در شرایط وجوب، شرط دوم، م1و17؛ نوری، توضیح المسائل، م 2789؛ خامنه‌ ای، سایت،احکام موضوعی، امر به معروف؛ مکارم، توضیح المسائل، م 2414؛ صافی، توضیح المسائل، م 2862؛ فاضل، توضیح المسائل، م 2124؛ وحید، توضیح المسائل، م 2069؛ دفتر مراجع تقلید.
[2]. سیستانی، توضیح المسائل، ج 1، م 2205.
[3]. بهجت، توضیح المسائل، م 1608.
 
منبع: احکام امر به معروف، علی گرجی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، نشر معارف‫، ۱۳۹۵.