پرسش :

معمولاً براى کسب اطّلاعات بیشتر پزشکى در جهت تشخیص امراض و درمان آن بر روى انسان ها، آزمایش هاى طبّى گوناگونى که گاه خطرناک نیز هست انجام مى دهند، در این مورد به سؤالات زیر پاسخ فرمایید: 1. اگر بیمار یقین داشته که چنانچه خود را در معرض چنین آزمایشاتى قرار دهد به استقبال خطرات جانى رفته است، ولى از طرفى نیز به پیشرفت علم پزشکى و معالجه و مداواى مسلمانان در آینده کمک نموده است. آیا قرار گرفتن در معرض چنین آزمایشاتى جایز است؟ 2. اگر ضرر جانى، محتمل، ولى کمک به علم پزشکى فوق الذّکر قطعى باشد، چطور؟ 3. اگر هیچ گونه علمى به ضرر جانى براى خود نداشته باشد، و فایده آزمایش نیز براى کمک فوق الذکر محتمل باشد، چه حکمى دارد؟ 4. اگر فایده آزمایشات فوق الذکر به سود تمامى افراد بشر باشد، در معرض قرار دادن خود، در صورت علم به ضرر، یا احتمال ضرر، یا عدم علم به ضرر چه حکمى خواهد داشت؟ 5. در صورتى که آزمایشات مورد بحث براى اهداف فوق الذکر هیچ گونه ضررى براى انسان بیمار نداشته باشد، آیا طبیب بدون اطّلاع و کسب اجازه از بیمار مى تواند چنین اقدامى کند؟ 6. چنانچه در صورت ضرورت، انجام چنین آزمایشاتى جایز باشد، منظور از ضرورت چیست؟


پاسخ :
1. جایز نیست.

2. اگر احتمال آن قوى باشد مشکل است.

3. اشکالى ندارد.

4. تنها در صورتى که ضرر ضعیف باشد مى تواند اقدام کند.

5. اگر آزمایش ها، جزیى از معالجه بیمار یا مقدّمه درمان او باشد مانعى ندارد در غیر این صورت نیاز به اجازه دارد.

6. ضرورت یعنى نجات جان مسلمانان بستگى به آزمایش بر روى این شخص داشته باشد (البته در این صورت نیز باید شخص بیمار، به انجام این آزمایش راضى باشد).

منبع: احکام غرب نشینان، مطابق با فتاوای آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دام ظله)، تهیه و تنظیم: محمدصادق مطهری فرد، انتشارات نسل جوان، 1395.