پرسش :

آیا کسى که تاکنون به حج نرفته است و اولین سفر اوست مى‌تواند از طرف شخص دیگرى براى انجام حج نایب شود یا نه؟

پاسخ :
آیات عظام امام خمینى، آیة اللّٰه گلپایگانى و آیة اللّٰه اراکى (رحمهم الله):
گر خودش مستطیع نباشد اشکال ندارد.

آیة اللّٰه فاضل (رحمه الله):
مى‌تواند.

آیة اللّٰه بهجت (رحمه الله):
مانع ندارد.

آیة اللّٰه تبریزى (رحمه الله):
اگر عارف بمسائل حج است مانعى ندارد. واللّٰه العالم.

آیة اللّٰه زنجانى (حفظه الله): 
کسى که تا کنون به حج نرفته اگر خودش مستطیع نباشد مى‌تواند براى انجام حج از طرف شخص دیگرى نایب شود. و اگر براى این کار اجیر شود اجاره‌اش صحیح است، ولى اگر خودش مستطیع باشد و به نیابت از دیگرى حج انجام دهد معصیت کرده ولى ظاهراً حجش صحیح است و براى منوب عنه واقع مى‌شود و احتیاط مستحب مؤکّد این است که به این حج اکتفا نشود، و کسى که مستطیع است اگر براى انجام حج از جانب دیگرى قراردادى ببندد چنانچه قرارداد مانند اجاره باشد که عامل در آن تعهد عمل دارد قرارداد باطل است لیکن عامل با انجام حج، اجرةالمثل را مالک مى‌شود، ولى اگر قرارداد مانند جعاله باشد که عامل در آن تعهد عمل ندارد، عوضى را که در قرارداد تعیین شده مالک مى‌شود.

آیة اللّٰه مکارم (حفظه الله): 
اگر معرفت و شناخت به افعال و احکام حج هرچند با ارشاد کسى در حال عمل داشته باشد، مى‌تواند نایب شود.

آیة اللّٰه سیستانى (حفظه الله): 
نایب شدنِ صروره (کسى که هنوز حج نرفته) در صورتى که خود مستطیع و یا این که حج در ذمّۀ او مستقر است، نباشد مانعى ندارد، چه منوب عنه صروره باشد یا نباشد و خواه نایب یا منوب عنه مرد باشد یا زن.

آیة اللّٰه صافى و آیة اللّٰه نورى (حفظهما الله):
گر خودش مستطیع نیست نیابت او مانعى ندارد. واللّٰه العالم.

​​​​​​​‌منبع: استفتائات ویژه حج از محضر مراجع عظام تقلید، مرکز تحقیقات حج، تهران: نشر مشعر، ۱۳۷۵.