پرسش :

مسأله وجوب اقامه نماز چگونه با مفاد آیه «لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ» سازگار است؟

پاسخ :
نخست باید به این حقیقت آشکار و بدیهی اشاره کرد که در هر نظام و جامعه ای، برای جلوگیری از اخلال و اختلال و بسترسازی برای رشد و توسعه جامعه، قوانین و مقررات و احکام حقوقی، اجتماعی وضع می شود که بدون آن، جامعه را نمی توان اداره و کنترل کرد. همه افرادی که در این جامعه زندگی می کنند، باید آن قوانین را رعایت کنند تا بر اساس برنامه و هدف های تعیین شده، امور زندگی به پیش رود و رشد و توسعه مورد نظر به دست آید و افرادی که با قوانین جامعه به مخالفت برخیزند، باید منتظر مجازات و جریمه باشند.

شریعت اسلام و نظام اسلامی نیز از این قاعده کلی مستثنا نیست. این دین بزرگ برای اینکه پیروان خود را به رشد و تعالی و هدف غایی برساند، درباره چگونگی عبادت، شیوه کار، درآمد و راه های ارتباط با همدیگر، احکام و قوانینی دارد. همچنین برای خطاکاران، مجازات هایی در نظر گرفته است. با این تفاوت که اگر مخالفت و خلاف کاری افراد، در حیطه امور فردی خلاصه شود و آثار سوء آن دامن گیر جامعه نشود، تنها مرتکب «گناه» شده اند و در آخرت، حساب رسی می شوند. حال آنکه اگر خطاکاری افراد آثار نامطلوب در جامعه بگذارد، افزون بر گناه، «جرم» به شمار می رود و مستحق مجازات و جریمه در دنیا نیز می شود.

بنا بر آنچه گفته شد، افزون بر اینکه در پذیرش شریعت اسلام اجباری وجود ندارد، پس از پذیرش اسلام نیز درباره نماز و روزه و دیگر احکام و دستورهای شرعی، تا آنجا که به امور شخصی افراد مربوط می شود، در انجام و ترک آن آزاد و مختارند. کسی حق تفتیش عقاید و تجسس در امور شخصی افراد را ندارد و تنها به گناه آنان در آخرت رسیدگی می شود.

​​​​​​​منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، قم: انتشارات مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 1389.