پرسش :

یک سال پیش بعد از تصادف شدید رانندگی از ناحیه لگن دچار شکستگی شدم و البته مفصل پای راستم نیز دچار آسیب شدید شده است به طوریکه در حال حاضر قسمتی از مفصل سیاه شده و همچنین ۲ سانتی متر پایم کوتاه شده و در حرکت و فعالیت دچار محدودیت زیادی شده ام. آیا با تعویض مفصل عارضه کوتاهی پا مرتفع میگردد؟


پاسخ :
پاسخ از آقای دکتر مهرداد منصوری، متخصص ارتوپدی:
نکروز آوازکولر یا سیاه شدن سر استخوان ران یکی از عوارض شکستگی های گردن استخوان ران است. جااندازی و فیکساسیون این شکستگی ها نیاز به عمل جراحی دارد و هر چه این عمل جراحی زودتر انجام شود احتمال بروز  عارضه ذکر شده کمتر است.

درمان شکستگی های گردن استخوان ران بسته به سن بیمار متفاوت است. در سنین زیر ۶۰-۵۰ سال، این شکستگی ها نیاز به جااندازی و فیکس کردن به توسط پیچ دارند و درمان در سنین بالاتر معمولا انجام عمل جراحی آرتروپلاستی است. در عمل جراحی آرتروپلاستی، سر استخوان ران با یک سر فلزی تعویض میشود. این عمل جراحی بصورت کارگذاری پروتز سر استخوان ران و یا تعویض کامل مفصل ران انجام میشود.

پس احتمال عارضه سیاه شدن سر استخوان ران در واقع در بیماران جوان که درمان با روش جااندازی سر استخوان صورت میگیرد وجود دارد. جااندازی شکستگی های سر استخوان ران باید در ساعات اولیه بعد از شکستگی انجام شود و تاخیر بیش از چند ساعت احتمال سیاه شدن استخوان را بیشتر میکند.

استخوان یک بافت زنده بوده و حاوی سلول های استئوسیت است. این بافت و سلول های آن برای زندگی نیاز به جریان خون دارند. خونرسانی به سر استخوان ران عمدتا از راه مویرگ هایی است که از اطراف گردن استخوان ران وارد سر میشوند. در هنگام شکستگی ممکن است این مویرگ ها پاره شده و خونرسانی به سر استخوان قطع شود.

در اکثر اوقات جابجا شدن شکستگی گردن استخوان ران فقط موجب فشار به این مویرگ ها و مسدود شدن آنها میشود. در این شرایط اگر شکستگی جااندازی شود مسیر خون در مویرگ ها دوبازه باز شده و جریان خون مجددا برقرار میشود. در صورتیکه برقراری مجدد جریان خون دیر انجام شود سلول های سر استخوان ران بر اثر کمبود اکسیژن میمیرند. به همین علت است که جااندازی این شکستگی ها باید در اسزع وقت انجام گیرد.

وقتی سر استخوان ران سیاه میشود در واقع رنگ آن تغییر نمیکند بلکه تنها تغییری که صورت میگیرد مرگ سلول های آن است. مرگ این سلول ها بتدریج موجب نرم شدن استخوان میشود و این استخوان مرده و نرم بتدریح بر اثر فشار های وارده به مفل تغییر شکل میدهد. نتیجه اینست که شکل سر استخوان ران تغییر کرده و سر استخوان بتدریج پهن شده، ارتفاع آن کم میشود. همین کم شدن ارتفاع سر استخوان ران است که در نهایت موجب کوتاهی اندام تحتانی مبتلا میشود.

سیاه شدن سر استخوان ران موجب بروز درد در مفصل میشود. این سیاه شدن همچنین میتواند موجب جوش نخوردن شکستگی گردد که آن هم میتواند شدت درد را افزایش دهد. درمان این درد با عمل جراحی تعویض مفصل ران امکان پذیر است. در عمل جراحی تعویض مفصل ران سر سیاه شده خارج شده و با یک سر فلزی جایگزین میگردد. همچنین سطح داخلی حفره استابولوم هم با یک کاسه فلزی و پلی اتیلنی تعویض میشود. این عمل جراحی نه تنها درد بیمار را از بین میبرد بلکه موجب اصلاح کوتاهی اندام تحتانی بیمار هم میگردد.

در شکستگی های گردن استخوان ران درمان باید هر چه  سریعتر انجام شود و در صورت بروز سیاه شدن سر استخوان ران، درمان بصورت تعویض مفصل ران است.
​​​​​​​
​​​​​​​منبع: ایران ارتوپد