پرسش :

نگاه نظام تربیتی اسلام به مقوله‌ی تنبیه به‌معنای هوشیار کردن چیست؟


پاسخ :
پاسخ از حجت ‌الاسلام‌ محمدرضا زیبایی‌نژاد، رییس مرکز تحقیقات زن و خانواده:
تنبیه چند ویژگی باید داشته باشد. تنبیه باید در مرحله‌ی آخر و نه در مرحله‌ی اول باشد. ما سه مرحله داریم؛ مرحله‌ی اول این است که با الگودهی به فرزندمان یک کار خوبی بکنیم، برای کار خوب پاداش بدهیم، برای کار بد پاداش ندهیم. او بفهمد فرق بین کار خوب و بد چگونه است، این یک مرحله است. مرحله‌ی بعدش این است که نصیحت کنیم، بگوییم این کار این ضررها را دارد، به ضرر خودت است اگر این کار را انجام دهی و الی آخر. اگر شما از این مراحل رفتید و اثر نداشت نوبت به تنبیه که می‌رسد، ممکن است مثلاً یک ساعت با آن قهر کنید، کم محلی کنید، این هم تنبیه است، ضرورت ندارد که شما تنبیه‌تان تنبیه بدنی باشد.
 
 به هدف تنبیه و سن و جنسیت فرزندان و نوع اشتباه­شان توجه کنیم
بالاخره تنبیه آزاردهنده است. شما هر تنبیهی که بکنید، با بچه‌تان قهر کنید، آزار به او می‌دهید، آزار روانی می‌دهید. امّا به غرض هوشیارسازی است نه به غرض حال‌گیری. فرق تنبیه با کینه همین است، این نیست که بگوید حالم را گرفتی حالت را می‌گیرم. تنبیه در مسیر تربیت است و باید چند ویژگی داشته باشد:

۱. این تنبیه به او نشان دهد که کارش اشتباه است. تنبیه فرصت بازسازی به او بدهد.

۲. اینکه تنبیه باید متناسب با ویژگی‌های جسمی، جنسی و روانی فرزند باشد.

تنبیه دخترانه با تنبیه پسرانه فرق می‌کند. تنبیه بچه‌ی هشت ساله با بچه‌ی سیزده ساله با بچه‌ی هجده ساله فرق می‌کند. اگر بچه‌ی من زن دارد، تنبیه کردنش با بچه‌ی ده ساله فرق می‌کند. من جلوی زنش نباید سبکش کنم. کسی که گناه علنی کرده تنبیهش هم علنی است. ولی موقعی که گناه سرّی شد، شما هم سرّی و مخفیانه نصیحت می‌کنید. اگر نیاز دارد سرّی تنبیه می‌کنید. کاملاً تناسب بین گناه و آن اقدام وجود دارد.

منبع: پایگاه دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری