پرسش :

با عنایت به واژه «اشدّ» و نیز «یدرک»، در احادیث مربوط به بلوغ{1} و مسؤولیّت، و با توجّه به پیچیدگى جرایم، بفرمایید: الف) آیا مى توان براى احراز مسؤولیّت کیفرى، گذشته از بلوغ، لزوم رشد جزایى را نیز مطرح کرد؟ ب) آیا رشد مورد نظر در جزائیّات، همان تشخیص حسن و قبح و خوب و بد است، یا درک عمل و عواقب و آثار آن به صورت کامل مورد نظر است؟ ج) آیا مى توان از لزوم رشد در امور حقوقى که علاوه بر بلوغ و پس از آن باید احراز بشود، با عنایت به تنوّع پیچیدگى جرایم از سویى و لزوم درء مجازات با شبهه، معتقد به اولویّت احراز رشد در امور جزایى شد؟

پاسخ :
الف: آرى براى مجازات هاى کیفرى نیز حدى از رشد لازم است.
ب: باید در حدّى باشد که اجمالاً بتواند حرمت عمل و عواقب آن را بفهمد؛ هر چند در فرا گرفتن مسأله کوتاهى کرده باشد.
ج: از جواب هاى بالا روشن شد و در موارد شک مى توان به قاعده درء تمسّک جست.
 
پی‌نوشت:
1. به وسایل الشیعه، ج 13، کتاب الحجر، باب (قدس سره) و 2 مراجعه شود.

منبع: استفتائات جدید (ج 4)، آیت‌‌ الله العظمی مکارم، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، 1393.