پرسش :

از آیه 71 سوره اسراء چگونه وجود امام زمان علیه السلام استفاده می شود؟


پاسخ :
خداوند متعال در آیه 71 سوره اسراء می فرماید:
«یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ فَأُولئِکَ یَقْرَؤُونَ کِتابَهُمْ وَلایُظْلَمُونَ فَتِیلاً؛
روزی که هر گروهی را به توسط امام شان می خوانیم. کسانی که نامه عملشان به دست راست شان داده شود آن را با [شادی و سرور] می خوانند و به قدر رشته شکاف هسته خرمایی به آنان ستم نمی شود.»

مفاد آیه این است که از هر کس در روز قیامت، از امام به حق سؤال می شود، اگر معترف و معتقد به آن بوده رستگار خواهد شد، و نامه عملش را به دست راست او می دهند. لذا باید در هر زمانی امامی واجب الاطاعه وجود داشته باشد، امامی که بدون معرفت و متابعت از او فلاح و رستگاری هرگز در قیامت برای انسان نخواهد بود. و لذا در روایات می خوانیم که پیامبرصلی الله علیه و آله فرمودند:
«من مات لا یعرف إمامه مات میته جاهلیّه؛ هر کس بمیرد در حالی که امامش را نشناخته، به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است.» (1)

از آنجا که وظیفه هر شخصی متابعت از حق و حقیقت است، پس باید در هر زمانی امام به حق و حقیقت موجود باشد تا مردم با اراده و اختیار، او را به عنوان رهبر خود برگزینند و با پیروی از او از جمله اصحاب یمین گردند. از آنجا که «لوح محفوظ» یکی است و اختصاص به طایفه ای دون طایفه ای دیگر ندارد لذا نمی توان لفظ «امامهم» در آیه را حمل بر «لوح محفوظ» نمود. و نیز ممکن نیست که مقصود به کلمه «امام» در آیه، کتاب هر قوم باشد، زیرا آیه شامل همه انسان ها از اول خلقت تا آخر خلقت است، در حالی که اولین کتاب مشتمل بر شریعت، کتاب نوح است، و قبل از او کتابی این چنین بر مردم نازل نشده است. سیوطی به سندش از رسول خدا صلی الله علیه و آله در ذیل آیه فوق نقل کرده که فرمودند:
«یدعی کلّ قوم بإمام زمانهم وکتاب ربّهم وسنّه نبیّهم؛  هر قومی به امام زمانش و کتاب پروردگارش و سنت پیامبرش محشور خواهد شد.» (2) و نیز از ابن عباس نقل کرده که مقصود به امام در آیه شریفه فوق امام هدایت و امام ضلالت است.» (3)

کلینی از امام باقر علیه السلام نقل کرده که حضرت فرمودند:
«لمّا نزلت هذه الآیه: {یَوْمَ نَدْعُو کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ} قال المسلمون: یا رسول اللَّه! ألست إمام الناس کلّهم أجمعین؟ قال: فقال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: أنا رسول اللَّه إلی الناس أجمعین ولکن سیکون من بعدی أئمّه علی الناس من اللَّه من أهل بیتی، یقومون فی الناس فیکذّبون؛ زمانی که آیه (یوم ندعو کلّ اُناسٍ بإمامهم) نازل شد، مسلمانان عرض کردند: ای رسول خدا! آیا شما امام همه مردم نیستی؟ حضرت فرمودند: «من فرستاده خدا به سوی همه مردمم، ولی زود است که بعد از من امامانی از اهل بیتم بیایند، آنان در بین مردم قیام خواهند نمود ولی تکذیب می شوند...» (4) 

بشر بن غالب از امام صادق علیه السلام درباره آیه {یَوْمَ نَدْعُو...} سؤال کرد؟ حضرت فرمودند: 
«إمام دعا إلی هدیً فأجابوه، وإمام دعا إلی ضلاله فأجابوا إلیها، هؤلآء فی الجنه وهؤلآء فی النار، وهو قوله عزّوجلّ: {فَرِیقٌ فِی الجَنِّهِ وَفَرِیقٌ فِی السَّعِیرِ}؛ امامی است که مردم را به هدایت دعوت کرده، و مردم نیز او را اجابت نموده اند. و امامی است که مردم را به ضلالت دعوت کرده و او را اجابت نموده اند. آنان در بهشت و اینان در دوزخند. و این است قول خداوند عزّوجلّ: (فریقٌ فی الجنّه و فریقٌ فی السّعیر).» (5)

پی‌نوشت‌ها:
1. کافی، ج 2، ص 19.
2. درالمنثور، ج 4، ص 194.
3. همان.
4. کافی، ج 1، ص 215.
5. بحارالأنوار، ج 44، ص 313 ؛ تفسیر کنزالدقائق، ج 5، ص 569.

منبع: حوزه نت