پرسش :

علت اینکه بسم الله الرحمن الرحیم بلند خوانده می شود چیست؟


پاسخ :
علت بلند گفتن بسم الله الرحمان الرحیم در نمازها بازگشت می کند به سیره و سنت پیامبر گرامی و اهل بیت ایشان و دلیل ما بر این مساله همان سیره معصومان است.

امام صادق علیه السلام فرمود: «آل محمد در بلند گفتن بسم الله الرحمان الرحیم اجتماع دارند.»[1]

و فرمود: «بلند گفتن بسم الله در نماز واجب است.»[2]

صفوان جمال نقل می کند: «روزهایی پشت سر امام صادق نماز می خواندم در نمازهایی که اخفاتی بود بسم الله الرحمان الرحیم را در هر دو سوره بلند می گفت»[3]

امام باقر علیه السلام فرمود: «پیامبر خدا پیوسته بسم الله الرحمان الرحیم را بلند می گفت.»[4]

شاید فلسفه این تاکید آن باشد که اهل بیت معتقد بودند که بسم الله الرحمان الرحیم جزء تمام سوره ها خصوصا سوره حمد می باشد به غیر از سوره برائت [5]

بر خلاف اهل سنت که قائل به جزئیت نیستند و معمولا در تلاوت سوره حمد بسم الله الرحمان الرحیم را نمی گویند یا بسیار آهسته می گویند[6]

اما ادله متعددی دلالت می کند که بسم الله الرحمان الرحیم جزء سوره حمد و تمام سوره ها جزء سوره برائت است من جمله:

1- اصولا ثبت بسم الله در متن قرآن مجید و در آغاز همه سوره ها خود گواه زنده بر این امر است زیرا می دانیم در متن قرآن چیزی اضافه نوشته نشده است و ذکر بسم الله در آغاز سوره ها از زمان پیامبر تا کنون مرسوم بوده است. [7]

2- شافعی روایت می کند که معاویه به مدینه آمد و در آنجا نماز خواند و بسم الله را نخواند و هنگام رفتن به رکوع و سجود هم تکبیر نگفت. چون سلام نماز را گفت مهاجران و انصار ندا دادند که ای معاویه:

« از نماز دزدیدی، بسم الله کو؟ تکبیر هنگام رکوع و سجود کو؟ سپس نماز را همراه بسم الله و تکبیر دوباره خواند»[8][9]

3- فخر رازی نقل می کند:
« علی علیه السلام در بلند خواندن بسم الله اصرار داشت هنگامی که حکومت به بنی امیه رسید اصرار در منع از بلند خواندن داشتند تا آثار علی را از میان ببرند.»[10]

ومی گوید:
«به تواتر ثابت شده است که علی بسم الله را بلند می گفت و هر کس در دین خود به علی اقتدا کند حتما هدایت شده است دلیل بر این مطلب سخن رسول خدا است که فرمود خدایا حق را همراه علی قرار بده و بر محور وجود او به گردش در آور»[11]

4- جهت دیدن سایر روایات اهل سنت در جزئیت بسم الله الرحمان الرحیم رجوع شود به کتاب سیمای عقاید شیعه،[12]

پی‌نوشت‌ها:
[1] - مستدرک الوسائل ج 4 ص189
[2] - خصال ج2 ص28
[3] - الکافی ج3 ص 313
[4] - مستدرک الوسائل ج4 ص 186
[5] - وسائل الشیعه ج6 ص57 باب 11
[6] - شیعه پاسخ می گوید ص211
[7] - تفسیر نمونه ج1 ص17
[8] - مستدرک حاکم ج1 ص233
[9] - مسند شافعی ص13تفسیر فخر رازی ج1 ص204
[10] - تفسیر کبیر ج 1 ص 206
تفسیر کبیر ج 1 ص 206
[11] - همان مدرک ص204
[12] - مولف آیت الله سبحانی، ص 401

منبع: حوزه نت