پرسش :

اپوکریفای عهد عتیق شامل چه کتابهایی است؟


پاسخ :
سی نه کتاب عهد عتیق در کانن یهودیان فلسطین پذیرفته و به کانن اول معروف شد.

این 39 کتاب در متن عبری کتاب مقدس یهودیان وجود داشت. در حدود سال 330 قبل از میلاد، سپاهیان اسکندر سرزمین فلسطین را اشغال کردند و بسیاری از یهودیان از فلسطین خارج شدند و در شهرهای دیگر امپراتوری سکنی گزیدند. یهودیانی که از دیار خود دور افتاده بودند، به سختی می توانستند زبان آرامی(1) خود را حفظ کنند و بیشتر آنها زبان یونانی را در محاورات خود به کار می بردند. در حدود سال 250 قبل از میلاد و در زمان حکومت بطلمیوس فیلادلفوس بر مصر، به امر او یهودیان اسکندریه کتاب عهد قدیم را به زبان یونانی ترجمه کردند. این کار ترجمه که تا حدود سال 100 قبل از میلاد ادامه داشت به دست بیش از هفتاد تن از دانشمندان یهودی انجام گرفت و به همین دلیل آن را ترجمه ی سبعینیه یا سِپتواجِنت نامیده اند.(2) نسخه ی سبعینیه تفاوت هایی با نسخه ی عبری دارد که از جمله ی آن می توان به کتاب هایی اشاره کرد که تنها در متن یونانی یافت می شود.

جامعه ی یونانی زبان مصر، که قبل از مسیحیت دارای اهمیت فراوانی بود، تمام متن یونانی را که همراه با اضافات مذکور بود متن مقدس دانسته، آن را کانن دوم (اسفار قانونیه ثانویه) نامید. در حدود یک صد سال پس از میلاد مسیح (علیه السلام) و پس از تخریب دوم شهر بیت المقدس، برزگان یهود در شهر یابنه (یاونه) در فلسطین جمع شدند و در همان کانن اول توافق و در شورای مذهبی یهود آن را تثبیت کردند و اضافات موجود در متن یونانی را که در نسخه ی عبری یافت نمی شد، کتب غیر قانونی نامیدند. از طرفی، در سال 383 میلادی، به دستور پاپ داماسوس، کار ترجمه ی عهد عتیق از یونانی به لاتین به دست ایرونیموس (ژروم) انجام شد و به ترجمه ولگانا (ولگیت) نام گرفت و این مقالات هم به لاتینی ترجمه شد. کلیسای کاتولیک کتب و رساله های مذکور را هم به همراه کتب مقدس کانن اول معتبر دانست اما اعتراف کرد که سندیت و اعتبار آنها به اندازه ی دیگر کتب تورات نیست.(3) ایرونیموس نیز که خود عهده دار ترجمه ی این اثر بود مقالات مزبور را آپوکریف(4) (مشکوک) نامید.(5) پس از تحولات پروتستانیزم، مارتین لوتر رساله های کانن دوم را مجدداً از فهرست کتاب مقدس خارج ساخت و آنها را غیر اصیل (آپوکریف) خواند.(6) این نوشته ها عبارتند از: کتاب های اول و دوم مکابیان، کتاب توبیت (طوبیا)، کتاب جودیت (یهودیت)، کتاب باروخ(7) (باروک) کتاب حکمت سلیمان (علیه السلام) و کتای یشوع بن سیراخ.(8) علاوه بر این هفت کتاب، سرود سه مرد جوان (مناجات عزریا)، کتاب سوسن و کتاب بل و اژدها که تتمه ی کتاب دانیال (علیه السلام) محسوب می شوند و تتمه ی کتاب استیر، از کتاب های آپوکریف عهد عتیق و مورد قبول کاتولیک ها و ارتدکس ها است.(9)

فرقه پروتستان در بیان علت عدم استناد به این کتب اموری را عنوان کرده اند:

الف) این کتب به لغت عبرانی نوشته نشده بلکه به زبان یونانی نگارش یافته اند که این زبان در بین یهودیان تا قبل از زمان انقطاع وحی شناخته شده نبوده است. یهودیان، ملاکی را آخرین پیامبر عهد عتیق می دانند و امت یهود معتقدند هیچ کتابی پس از زمان ملاکی قانونی نیست. بنابراین، کتب مورد نظر نمی توانند معتبر باشند.

ب) یهودیان این کتب را همراه با کتاب مقدس معتبر ندانسته اند.

ج) مسیح و رسولان وی هیچگاه از این کتاب اقتباس نکرده اند. حال آنکه در صدها مورد، در عهد جدید به عهد عتیق اشاره شده است.

د) در این کتب مطالب غیر صحیحی یافت می شود که برخلاف تعالیم کتاب مقدس و شاهدی بر کذب آن است(10) و اصولی را تعلیم می دهد که مورد قبول پروتستان ها نیست. (از جمله دعا برای مردگان، شفاعت مقدسان، اعتقاد به برزخ و ...)

ه) این کتب در کلیساهای اولیه مسیحیت شناخته شده و معتبر نبوده اند.(11)
در مقابل فرقه ی کاتولیک ادله و شواهدی اقامه می کند که بر اساس آن، کتاب های مذکور در مجامع اولیه مسیحی مورد اعتماد بوده و در عهد جدید اشاراتی به مضامین این کتب صورت گرفته است.(12)

پس از تحولات پروتستانیزم، کتاب های ذکر شده به انتهای عهد عتیق منتقل شد تا بخش کتب اپوکریفا برای مخاطبان مشخص باشد و در سال 1862 تصمیم بر آن شد که این کتب از مجموعه ی کتاب مقدس پروتستان ها حذف شود، ترجمه های فارسی کتاب مقدس که همگی به فرقه ی پروتستان منسوب اند فاقد کتاب های اپوکریفاست اما متون انگلیسی و عربی آن در کتاب مقدس کاتولیک ها موجود است.

به غیر از رسالات نام برده شده کتاب های دیگری موجود است که کاتولیک ها آن را اپوکریفا و پروتستان ها آن را ساختگی و مجعول می دانند. از جمله ی این کتب سفر سوم و چهارم عزرا و سفر اخنوخ است.(13)

فی اپوکریفای عهد عتیق
پرسش :
اپوکریفای عهد عتیق شامل چه کتابهایی است؟
پاسخ اجمالی:
سال 250 ق.م «عهد قدیم» از عبری به یونانی ترجمه شد و در این ترجمه کتاب های دیگری به آن اضافه گردید. صد سال پس از میلاد مسیح(ع)، برزگان یهود در شهر«یابنه» فلسطین جمع شده و اضافات موجود در متن یونانی را که در نسخه عبری نبود، کتب «غیر قانونی» نامیدند. سال 383 م، «ایرونیموس» عهد عتیق را همراه با اضافات از یونانی به لاتین ترجمه کرد. او این «اضافات» را «آپوکریف»؛ (مشکوک) نامید. پس از تحولات پروتستانیزم، «مارتین لوتر» این اضافات را مجدداً از کتاب مقدس خارج و آنها را «غیر اصیل»؛ (آپوکریف) خواند.

پاسخ تفصیلی:
سی نه کتاب عهد عتیق در کانن یهودیان فلسطین پذیرفته و به کانن اول معروف شد.
این 39 کتاب در متن عبری کتاب مقدس یهودیان وجود داشت. در حدود سال 330 قبل از میلاد
سپاهیان اسکندر سرزمین فلسطین را اشغال کردند و بسیاری از یهودیان از فلسطین خارج
شدند و در شهرهای دیگر امپراتوری سکنی گزیدند. یهودیانی که از دیار خود دور افتاده بودند، به سختی می توانستند زبان آرامی(1) خود را حفظ کنند و بیشتر آنها زبان یونانی را در محاورات خود به کار می بردند. در حدود سال 250 قبل از میلاد و در زمان حکومت بطلمیوس فیلادلفوس بر مصر، به امر او یهودیان اسکندریه کتاب عهد قدیم را به زبان یونانی ترجمه کردند. این کار ترجمه که تا حدود سال 100 قبل از میلاد ادامه داشت به دست بیش از هفتاد تن از دانشمندان یهودی انجام گرفت و به همین دلیل آن را ترجمه ی سبعینیه یا سِپتواجِنت نامیده اند.(2) نسخه ی سبعینیه تفاوت هایی با نسخه ی عبری دارد که از جمله ی آن می توان به کتاب هایی اشاره کرد که تنها در متن یونانی یافت می شود.
جامعه ی یونانی زبان مصر، که قبل از مسیحیت دارای اهمیت فراوانی بود، تمام متن یونانی را که همراه با اضافات مذکور بود متن مقدس دانسته، آن را کانن دوم (اسفار قانونیه ثانویه) نامید. در حدود یک صد سال پس از میلاد مسیح (علیه السلام) و پس از تخریب دوم شهر بیت المقدس، برزگان یهود در شهر یابنه (یاونه) در فلسطین جمع شدند و در همان کانن اول توافق و در شورای مذهبی یهود آن را تثبیت کردند و اضافات موجود در متن یونانی را که در نسخه ی عبری یافت نمی شد، کتب غیر قانونی نامیدند. از طرفی، در سال 383 میلادی، به دستور پاپ داماسوس، کار ترجمه ی عهد عتیق از یونانی به لاتین به دست ایرونیموس (ژروم) انجام شد و به ترجمه ولگانا (ولگیت) نام گرفت و این مقالات هم به لاتینی ترجمه شد. کلیسای کاتولیک کتب و رساله های مذکور را هم به همراه کتب مقدس کانن اول معتبر دانست اما اعتراف کرد که سندیت و اعتبار آنها به اندازه ی دیگر کتب تورات نیست.(3) ایرونیموس نیز که خود عهده دار ترجمه ی این اثر بود مقالات مزبور را آپوکریف(4) (مشکوک) نامید.(5) پس از تحولات پروتستانیزم، مارتین لوتر رساله های کانن دوم را مجدداً از فهرست کتاب مقدس خارج ساخت و آنها را غیر اصیل (آپوکریف) خواند.(6) این نوشته ها عبارتند از: کتاب های اول و دوم مکابیان، کتاب توبیت (طوبیا)، کتاب جودیت (یهودیت)، کتاب باروخ(7) (باروک) کتاب حکمت سلیمان (علیه السلام) و کتای یشوع بن سیراخ.(8) علاوه بر این هفت کتاب، سرود سه مرد جوان (مناجات عزریا)، کتاب سوسن و کتاب بل و اژدها که تتمه ی کتاب دانیال (علیه السلام) محسوب می شوند و تتمه ی کتاب استیر، از کتاب های آپوکریف عهد عتیق و مورد قبول کاتولیک ها و ارتدکس ها است.(9)
فرقه پروتستان در بیان علت عدم استناد به این کتب اموری را عنوان کرده اند:
الف) این کتب به لغت عبرانی نوشته نشده بلکه به زبان یونانی نگارش یافته اند که این زبان در بین یهودیان تا قبل از زمان انقطاع وحی شناخته شده نبوده است. یهودیان، ملاکی را آخرین پیامبر عهد عتیق می دانند و امت یهود معتقدند هیچ کتابی پس از زمان ملاکی قانونی نیست. بنابراین، کتب مورد نظر نمی توانند معتبر باشند.
ب) یهودیان این کتب را همراه با کتاب مقدس معتبر ندانسته اند.
ج) مسیح و رسولان وی هیچگاه از این کتاب اقتباس نکرده اند. حال آنکه در صدها مورد، در عهد جدید به عهد عتیق اشاره شده است.
د) در این کتب مطالب غیر صحیحی یافت می شود که برخلاف تعالیم کتاب مقدس و شاهدی بر کذب آن است(10) و اصولی را تعلیم می دهد که مورد قبول پروتستان ها نیست. (از جمله دعا برای مردگان، شفاعت مقدسان، اعتقاد به برزخ و ...)
ه) این کتب در کلیساهای اولیه مسیحیت شناخته شده و معتبر نبوده اند.(11)
در مقابل فرقه ی کاتولیک ادله و شواهدی اقامه می کند که بر اساس آن، کتاب های مذکور در مجامع اولیه مسیحی مورد اعتماد بوده و در عهد جدید اشاراتی به مضامین این کتب صورت گرفته است.(12)
پس از تحولات پروتستانیزم، کتاب های ذکر شده به انتهای عهد عتیق منتقل شد تا بخش کتب اپوکریفا برای مخاطبان مشخص باشد و در سال 1862 تصمیم بر آن شد که این کتب از مجموعه ی کتاب مقدس پروتستان ها حذف شود، ترجمه های فارسی کتاب مقدس که همگی به فرقه ی پروتستان منسوب اند فاقد کتاب های اپوکریفاست اما متون انگلیسی و عربی آن در کتاب مقدس کاتولیک ها موجود است.
به غیر از رسالات نام برده شده کتاب های دیگری موجود است که کاتولیک ها آن را اپوکریفا و پروتستان ها آن را ساختگی و مجعول می دانند. از جمله ی این کتب سفر سوم و چهارم عزرا و سفر اخنوخ است.(13)،(14)

مطالب مرتبط:
تاریخچه «تعدّد زوجات»
استناد به تورات و انجیل تحریف شده!
علائم «ظهور» در اناجیل
اوصاف «یاران منجی» در اناجیل
وسعت حکومت «منجی» از دیدگاه اناجیل
https://makarem.ir/maaref/l/0322439

پی نوشت:
(1). پس از اسارت عبریان و آمیختگی آنان با بابلی ها، زبانشان از عبری به آرامی که آمیزه ای از زبان عبری و بابلی بود، تغییر یافت.
(2). داستان ترجمه ی نسخه ی سبعینیه تنها در نامه ی اریستیاس که در قرن دوم قبل از میلاد نوشته شده آمده است. (عبدالرحیم سلیمانی اردستانی، کتب اپوکرینایی عهد قدیم، هفت آسمان، ش 5، ص 90.
(3). ادوارد تبلور، مذهب کاتولیک و مجموعه بیست ویک جزوه، ص 32.
(4). apocryphes: اپوکریف در یونانی به معنای مخفی و اسرار آمیز است و به رسائل مشکل و کتب اسرار آمیز هم اطلاق شده است.
(5). جهان مذهبی، ص 713. نویسنده ی کتاب تاریخ تفکر مسیحی معتقد است که جروم (ایرونیموس) ترجمه ی خود را از زبان اصلی عبری به لاتینی انجام داد نه از ترجمه ی یونانی سپتواجنت و تأکید می کرد که تنها کتب عبری باید کتب رسمی و شرعی محسوب شوند (تونی لین، تاریخ تفکر مسیحی، ترجمه ی روبر آسریان، ص 80)
(6). این کتاب ها همچنان در مجموعه کتاب مقدس موجود بود تا آن که در سال 1826 جمعیت بریتانیایی و آمریکایی کتاب مقدس به طور رسمی آنها را از کتاب مقدس خارج کردند. البته برخی پروتستان های آلمان کتب آپوکریف را چون کاتولیک ها به رسمیت می شناسند (پطرس بستانی، دایرة المعارف بستانی، ج 2، ص 326.)
(7). رساله ی ارمیا نیز از زمره ی کتب آپوکریف است که در نسخه های یونانی کتابی مستقل و در ترجمه ی ولگانا باب ششم از کتاب باروخ است. کاتولیک ها و ارتدکس ها که برای این رساله اعتبار قانونی قائل اند، آن را باب ششم کتاب باروخ می دانند.
(8). رساله ی ارمیا، عزریا و نماز منسّی نیز از کتاب های موجود در ترجمه ی سبعینیه هستند (معجم اللاهوت الکتابی، ص 9.)
(9). کتاب سوم و چهارم مکابیان، اول و دوم عزرا تنها مورد قبول ارتدوکس هاست و دعای منسّی و زبور 151 از مزامیر داوود (ع) نیز مورد قبول گروهی از ارتدوکس ها است.
(10). طوبیا 5:6 و 12:15 و یهودیت 9:2 و ...
(11). ظاهر خیر الله الشویری، تحقیق المقال فی ان الخلاص بالایمان و الاعمال، بیروت، مطبعة الاتحاد 1913. م، ص 309؛ کتاب مقدس را بهتر بشناسیم، ص 33؛ تحقیقی در دین مسیح، ص 4، دیل و الین روتون، راه حیات، ص 111.)
(12). پطرس بستانی، تحقیق المقال فی ان الخلاص بالایمان و الاعمال، دایرة المعارف بستانی، ج 2، ص 45، ص 326.
(13). برای مطالعه بیشتر در مورد اپوکریفا رجوع کنید به: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی، کتب اپوکریفایی عهد قدیم، هفت آسمان، ش 5، ص 89؛ رحمة الله هندی، اظهار الحق، ص 56 و پطرس بستانی، دایرة المعارف بستانی، ج 2، ص 325، ذیل لفظ اپوکریفا.

منبع: مسیحیت شناسی مقایسه ای، محمد رضا زیبائی نژاد، انتشارات صداوسیما جمهوری اسلامی ایران، تهران، 1384، ص133.