پرسش :

چرا خداوند در قرآن یکی از نعمت های بزرگ خود بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را اجتماع مومنان دانسته است؟

پاسخ :
قرآن در آیه 62 و 63 سوره «انفال» یکى از نعمت هاى بزرگ خداوند بر پیامبرش را، اجتماع مؤمنان در اطراف آن حضرت، و الفت در بین دلهاى آنان دانسته است؛ کارى که در شرایط عادی غیر ممکن بود. و در این باره مى فرماید: (او همان کسى است که تو را با یارى خود و مؤمنان تقویت کرد، و میان دل هاى آنها الفت برقرار ساخت، اگر تمام آنچه را روى زمین است صرف مى کردى که میان دل هاى آنها الفت دهى، نمى توانستى، ولى خداوند در میان آنها الفت ایجاد کرد، او توانا و حکیم است)؛ «هُوَ الَّذى اَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤمِنِینَ * وَ اَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِم لَوْ اَنْفَقْتَ ما فِى الاْرْضِ جَمیِعاً ما اَلَّفْتَ بَیْنَ قُلوُبِهِمْ وَ لکِنَّ اللّهَ ألَّفَ بَیْنَهُمْ اِنَّهُ عَزیِزٌ حَکیِمٌ».

اگر اسلام براى انزوا، گوشه گیرى و عزلت ارزشى قائل بود، هرگز از تألیف بین قلوب و پیوند آنها به یکدیگر با عنوان معجزه بزرگ براى پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) نام نمی برد. این تعبیر نشان مى دهد که نه تنها زندگى در دل اجتماع مطلوب است، بلکه باید چنان پیوندى در دل ها ایجاد شود که آنها را یک پارچه کند. بدیهى است که هرگز نمى توان گفت این مربوط به زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) و عصر آن حضرت بوده، چرا که در هر زمان مدافعان حق باید گرد محورى جمع شده، و با تألیف قلوب، جمعیتى قوى و نیرومند بسازند، و از حق و امام زمان و پیشواى خود دفاع کنند.

قابل توجه اینکه خداوند با نسبت دادن تألیف قلوب به خودش، می فرماید: «خدا در دل هاى شما الفت ایجاد کرد»، همان طور که در آیه 103 آل عمران نیز این کار را به خود نسبت داده و می فرماید: «وَ اعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعًا وَ لاَ تَفَرَّقُواْ وَ اذْکُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا»؛ (و همگى به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید و نعمت‏ خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که دشمنان [یکدیگر] بودید پس میان دلهاى شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شدید)، با آن که مى دانیم پیغمبر اسلام(صلى الله علیه و آله) دست به چنین کارى زده، براى آن است که نشان دهد که این معجزه الهى است که خدا در اختیار پیامبرش قرار داد، وگرنه آن قدر کینه ها و عداوت هاى نو و کهنه در میان مردم متعصّب و لجوج و نادان و بى سواد عصر جاهلى بود، که هیچ قدرتى نمى توانست آنها را بر طرف سازد. حتى اگر تمام ثروت هاى زمین را در این راه هزینه مى کردند، لکن تعلیمات اسلام، اخلاق پیامبر(صلى الله علیه و آله) و امدادهاى الهى کار خود را کرد، و غیر ممکن را ممکن ساخت، و معجزه اى عظیم که از مهم ترین معجزات پیامبر(صلى الله علیه و آله) است به وقوع پیوست، و الفت که در لغت به معنى اجتماع توأم با انسجام و اُنس و التیام است، در میان آن دل هاى پراکنده و مملو از بغض و کینه ایجاد شده و کینه هاى دیرینه را از دل ها شست.

منبع: اخلاق در قرآن‏، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، مدرسة الامام على بن ابى طالب(علیه السلام)، قم‏، 1377 ش،‏ چاپ اول‏، ج 3، ص 447.