پرسش :

دیدگاه قرآن در مورد وحدت چیست؟


پاسخ :
قرآن کریم تمام امّت اسلامى از هر ملیّت و قومى که هستند را به اتحاد و یگانگى به جهت دفاع از اسلام و مقابله با دشمنان دعوت کرده است، اینک به برخی از آیات اشاره مى کنیم:

خداوند متعال مى فرماید: «یا أَیُّها النّاسُ إِنّا خَلَقْنَاکُمْ مِن ذَکَر وَ أُنثَى وَ جَعَلْنَاکُمْ شُعُوباً وَ قَبَآئِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللهِ أَتْقَیکُمْ»(1)؛ (اى مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره ها و قبیله ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید؛ و (اینها ملاک امتیاز نیست) گرامى ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست).

اختلافات در رنگ، زبان، و وطن، همگى از عوامل عرضى است که مربوط به جوهر و حقیقت انسان نمى باشد. و از آیه فوق استفاده مى شود که قرآن منکر قومیت نیست، بلکه به آن اعتراف کرده و آن را از شؤون خلقت می داند، ولی آن را تنها به جهت شناخت و جذب و کمک به یکدیگر قرار داده نه وسیله اى براى تفاخر و نزاع؛ لذا خداوند در آخر آیه مى فرماید: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللهِ أَتْقَیکُمْ»؛ (یعنی معیار برترى تقوا است.) و در سایه تقوا و پرهیزکاری اختلافات برچیده و مسیر وحدت تحکیم خواهد بخشید.

همچنین خداوند مى فرماید: «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَ أَنا رَبُّکُمْ فاعْبُدُونِ»(2)؛ (این ( پیامبران بزرگ و پیروانشان) همه امّت واحدى بودند (و پیرو یک هدف)؛ و من پروردگار شما هستم؛ مرا پرستش کنید!).

قرآن درصدد گسترش روحیه برادرى در بین عموم مردم خصوصاً مسلمانان است، به همین جهت قرآن کریم تمام مؤمنان را برادر یکدیگر خطاب کرده و مى فرماید: «إِنَّما الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ»(3)؛ (مؤمنان برادر یکدیگرند). و در جهت حفظ منافع مشترک، مسلمانان همچون اعضاى یک خانواده هستند. چرا که خداوند متعال مى فرماید: «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوَى»(4)؛ (و (همواره) در راه نیکى و پرهیزگارى با هم همکاری کنید). از این آیه استفاده می شود که بهترین همکاری و همیاری در سایه اتحاد و وحدت شکل خواهد گرفت.

نیز مى فرماید: «یاأَیُّها الَّذِینَ آمَنُوا لاَ یَسْخَرْ قَوْمٌ مِن قَوْم عَسَى أَن یَکُونُوا خَیْراً مِنْهُمْ وَ لاَ نِسَآءٌ مِنْ نِسَآء عَسَى أَن یَکُنَّ خَیْراً مِنْهُنَّ وَ لاَ تَلْمِزُوا أَنفُسَکُمْ وَ لاَ تَنابَزُوا بِالاْلْقابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الاْیمانِ وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فأُولَـئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ»(5)؛ ( اى کسانى که ایمان آورده اید! نباید گروهى از مردان شما گروه دیگر را مسخره کنند، شاید آن ها از این ها بهتر باشند؛ و نه زنانى زنان دیگر را، شاید آنان بهتر از اینان باشند؛ و یکدیگر را مورد طعن و عیبجویى قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید، بسیار بد است که بر کسى پس از ایمان نام کفرآمیز بگذارید؛ و آن ها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند). از این آیه استفاده مى شود که اقوام نباید قوم خود را برتر دانسته و اقوام دیگر را به باد استهزاء و مسخره بکشند.

خداوند مى فرماید: «أَلاَ إِنَّ حِزْبَ اللهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»(6)؛ ( بدانید «حزب الله» پیروز و رستگارانند). خداوند متعال تنها حزب رستگار شده را حزب الله مى داند و هرگز رستگارى را در قوم گرایى، رنگ، زبان و ادعاهاى قبیله اى قرار نداده است.

از آیات قرآن استفاده می شود که وحدت باید بر اصول و ارزش های الهی باشد. و برای اصول مشترک و اهداف مشترک مسلمانان با هم متحد و منسجم گردند.

پی‌نوشت‌ها:
(1). سوره حجرات ، آیه 13.
(2). سوره انبیاء، آیه 92.
(3). سوره حجرات، آیه 10.
(4). سوره مائده، آیه 2.
(5) سوره حجرات ، آیه 11.
(6). سوره مجادله ، آیه 22.

منبع: اتحاد ملى و انسجام اسلامى در پرتو آموزه هاى غدیر، على اصغر رضوانى، ناشر: انتشارات مسجد مقدس جمکران، چاپ اول، ص 19.