پرسش :

چرا باید ما از یک مرجع تقلید پیروی کنیم و حال آن که ما با مطالعه رساله مراجع دیگر می توانیم راه آسان تر را انتخاب کنیم و در یک مسئله از یک مرجع تقلید و در مسئلهء دیگر از مرجع تقلید دیگر پیروی کنیم.


پاسخ :
تقلید در لغت به معنای گردن بند در گردن کسی انداختن و در اصطلاح فقهی عمل به فتوای مجتهدی نمودن را تقلید گویند. چنان که شیوهء عقلا در هر عصر وزمان بر این است که اگر کسی جاهل به امری از امور بود, به آن کس که آگاه به آن امر باشد رجوع می کند و از این راه رفع جهل خویش می نماید. در مورد احکام دین نیز امر بدین منوال است چه هر کسی که نتواند احکام دین را بااستدلال و استناد به مدارک و به طریق اجتهاد دریافت دارد. از این رو باید به متخصص و خبره در امر دین یعنی فقیه جامع الشرایط مراجعه بنمایند.(1)

تقلید از ضروریات زندگی انسان است، چه عالم باشد و چه جاهل، نیاز جاهل به تقلید در زندگی روزمره اش محتاج به بیان نیست و نیاز عالم به تقلید به این جهت است که هر دانشمندی دایره دانش او به قسمت ناچیزی ازاحتیاجات او محدود است، مثلاً دانشمند در طب در ساختمان خانه اش باید مقلد مهندس و معمار ساختمان باشد واگر سوار هواپیما شد مقلّد خلبان و اگر سوار کشتی شد پیروی بی چون و چرای ناخدا باشد. بنابراین، کسی که ایمان به دین دارد و می داند در دین برای او وظایف و تکالیفی معین شده است، به حکم عقل و فطرت خود ملزم است نسبت به آن وظایف یکی از سه راه را انتخاب کند: یا تحصیل علم به آن ها کند و یا از عالِم به آن ها پیروی کند و یاجانب احتیاط را مراعات کند و در صورتی که نه عالم به آن وظایف است و نه اهل احتیاط, راه منحصر به پیروی ازنظریات عالم و دانشمند به آن احکام است و اگر دانشمندان در آن احکام اختلاف نظر داشتند, از نظر اعلم آن هاپیروی کند.(2)

انسان باید در احکام از مرجع تقلید اعلم پیروی نماید و زمانی که مرجع تقلید خود را شناخت باید فقط از اوپیروی نماید و نمی تواند مسئله ای را از مرجع دیگر تقلید نماید و ملاک تقلید به دست شخص نیست تا از هر کس که خواست در مسئله ای پیروی نماید. از این رو یک نفر شیعه اولاً: باید از مرجع اعلم تقلید نماید; ثانیاً: ملاک تقلیدآسانی و سختی نیست بلکه انسان مقلّد باید از نظرات و فتاوای مرجع تقلید خود پیروی نماید. البته در صورتی که مساوی باشند انسان در گام اول می تواند در هر مسئله ای از یکی از مراجع که مساوی هستند تقلید کند پس از تقلیدنمی توان برگشت.
 
پی‌نوشت‌ها:
1. سید مصطفی حسینی دشتی، معارف و معاریف، ج 3 ص 637
2. آیت الله العظمی وحید خراسانی، رساله توضیح المسائل، ص 172و 173

منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی