پرسش :

در روستای مهویه که جزء قرای فردوس می باشد، در نظر داریم با مبلغ‏‎ ‎‏وامی که از طرف بانک عمران در اختیار ما گذاشته می شود، اقدام به یک پروژۀ‏‎ ‎‏ساختمانی نموده؛ لکن برای اجرای این طرح باید ـ بر اثر پستی و بلندی زمین در‏‎ ‎‏خارج محل ـ قریۀ مذکور را به کلی از جایش تغییر دهیم، که بر اثر این تغییر و تحول،‏‎ ‎‏اماکن خیریه آن متروک می گردد. از محضر شریفتان دربارۀ موقوفات این اماکن ـ که‏‎ ‎‏توضیح آن ذیلاً عرض خواهد شد و آب آشامیدنی و متروک شدن اماکن خیریه ـ‏‎ ‎‏نیازمند راهنمایی می باشیم.‏ ‏‏1. متروک شدن اماکن خیریۀ قریه ـ از قبیل دو حمام، دو مدرسه، حسینیه، بهداری،‏‎ ‎‏غسال خانه و چند مسجد که تمام آن نوساز می باشد ـ جایز است؟‏ ‎‏2. مصرف موقوفات اماکن خیریه ـ از قبیل مساجد و حمام و حسینیه ـ در اماکن خیریه نوساز بعدی‏‎ ‎‏جایز خواهد بود؟‏ ‏‏3. تغییر آب آشامیدنی از محل مذکور به محل نوساز با توضیح ذیل جایز است؟‏ ‏توضیح: تأمین آب آشامیدنی این محل، به وسیلۀ لوله با طرح آبرسانی از چشمه ای که در بالای درۀ‏‎ ‎‏پشت قنات قریه جاری بوده، طبق یک «واگذاری کشاورزان» انجام شده ـ مشروط بر این که مازاد آن‏‎ ‎‏متعلق به خود کشاورزان بوده ـ و توسط یک لوله توی استخر ده می ریزد که به مصرف کشاورزی‏‎ ‎‏می رسد؛ و چند طاقه از همین آب، متعلق به اماکن مسجد و حسینیه و حمام و دو امامزاده بوده و آب‏‎ ‎‏این قنات، مالک خصوصی نداشته و همه در آن شریک و سهیم بوده، و موقوفات دیگر ـ مانند وقف‏‎ ‎‏اولاد و غیره ـ نیز دارد و بر اثر خشک سالی های پی درپی و کمبود آب کشاورزی، با کمی آب مواجه‏‎ ‎‏می باشیم. قطع کلی لوله و تغییر آن به محل تازه تأسیس چه صورتی خواهد داشت؟ بیان فرمایید.‏ ‏‏توضیح دیگر: این روستا تقریباً دارای دویست و چهل خانۀ مسکونی بوده که بیست خانۀ آن در معرض‏‎ ‎‏سیل و از کل آن، دوسوم آن، ذی قیمت و نوساز و قابل زیست می باشد.‏


پاسخ :
پاسخ سوال 1:
‏‏بسمه تعالی، متروک ماندن اماکن مذکوره، تکلیف برای مردم ایجاد‏‎ ‎‏نمی کند؛ اگر چه خوب نیست مساجد مهجور بماند.‏
 
پاسخ سوال 2:
‏‏بسمه تعالی، برای صرف عواید وقف اگر محل به خصوصی تعیین شده، تغییر وقف جایز‏‎ ‎‏نیست.‏
 
پاسخ سوال 3:
‏‏بسمه تعالی، آب مذکور اگر ملک باشد، اختیار آن با مالکین است و اگر وقف باشد، موکول به‏‎ ‎‏نظر متولی شرعی با مراعات جهت و مصلحت وقف است.‏

منبع: استفتائات امام خمینی(ره)، جلد 7، ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران، 1392 ش.