پرسش :

‏مسجد جامع گوهرشاد که به وسیلۀ ادارۀ اوقاف مشهد، اداره می گردد، دارای‏‎ ‎‏موقوفاتی است که قسمتی از آن، شامل باغات و اراضی مزروعی می باشد و از گذشته‏‎ ‎‏به طریق امانی اداره می شده، و پیوسته مورد چپاول واقع گشته، و حاتم بخشی های‏‎ ‎‏بی حد و حصری از آن، صورت گرفته است و مسئولین امر ـ به لحاظ فقدان وجدان‏‎ ‎‏دینی ـ منافع موقوفه را فدای سوء استفاده ها و خوش گذرانی های خویش نموده اند.‏ ‏‏از جمله املاک مسجد مزبور، مزرعه ای است به نام فیانی که دارای هفده هکتار‏‎ ‎‏باغ، و هفتاد هکتار زمین مزروعی است، که منحصراً باید از آب قنات آن مشروب‏‎ ‎‏گردد، و آب قنات فقط باغات و قسمتی از اراضی مزروعی را تکافو می نماید.‏ ‏‏پس از بررسی های دقیق، مشخص گردید که به طریق امانی هزینه های سالیانه آن از‏‎ ‎‏درآمدش بیشتر است، و ادامه این روش برخلاف منافع وقف می باشد؛ لذا صلاح و‏‎ ‎‏صرفۀ موقوفه ایجاب می نمود که به اجاره واگذار گردد، تا بدون صرف هزینه، عایدی‏‎ ‎‏خالص حاصل گردد. بنابراین پس از اختصاص ده هکتار از اراضی با آب مورد لزوم،‏‎ ‎‏برای پنج نفر از افراد محلی ـ که از گذشته به طور نصفه کاری آن را در اختیار داشتند ـ‏ باغات و بقیۀ اراضی، از طریق مزایده سالیانه به مبلغ 3500000 ریال به اجاره واگذار‏‎ ‎‏گردید و مستأجر تعهد نموده است با هزینۀ شخصی و به نفع موقوفه، قنات را‏‎ ‎‏لایروبی، باغات موجود را بازسازی، و پنج هکتار باغ جدید، برای موقوفه احداث‏‎ ‎‏نماید، که این عملیات منافع قابل توجهی را برای موقوفه دربر خواهد داشت.‏ ‏‏حال هیأت واگذاری زمین به اقدام اوقاف ـ که صرفاً در جهت حفظ منافع وقف، و‏‎ ‎‏کوتاه کردن دست موقوفه خواران، صورت گرفته است ـ معترض و مدعی است که‏‎ ‎‏اراضی مزروعی، می بایست به افراد دیگر واگذار می گردید.‏ ‏‏باتوجه به این که زمین و آب افراد محلی تأمین شده، و هیأت واگذاری زمین تا آن‏‎ ‎‏تاریخ، کشاورزی برای بقیۀ اراضی معرفی نکرده است و اگر قرار بود اراضی سوای‏‎ ‎‏باغات به دیگران واگذار گردد، یا اصلاً کسی حاضر به اجارۀ باغات نمی شد و روش‏‎ ‎‏زیان بخش گذشته همچنان استمرار می یافت، و یا این که در اجارۀ سالیانه تقلیل حاصل‏‎ ‎‏می گشت و اقدام اوقاف در جهت رعایت صرفۀ وقف و رضایت حق تعالی بوده است،‏‎ ‎‏استدعا دارد نظر شرعی مبارک را اعلام فرمایند. ‏

پاسخ :
‏‏بسمه تعالی، تصرف در وقف، موکول به موافقت متولی شرعی، با مراعات‏‎ ‎‏جهت و مصلحت وقف است.‏

منبع: استفتائات امام خمینی(ره)، جلد 7، ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران، 1392 ش.