پرسش :

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) چگونه مردم را در ماه رمضان به احترام به بزرگان و ترحم بر کودکان توصیه نمودند؟

پاسخ :
رسول خدا (صلی الله و علیه و آله) در آستانه ماه مبارک رمضان طی خطبه شعبانیه به اصحاب فرمودند: 
«وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَکُم‏؛ بزرگانتان را گرامی بدارید و بر کودکان رحمت آرید.»(1)

البته بزرگی تنها به سنّ نیست؛ بلکه اگر کسی از شما از نظر مقام معنوی بزرگتر بود او را گرامی بدارید، هر چند از نظر سنی کوچکتر باشد.

از عبّاس، عموی پیامبر پرسیدند: «أَنتَ‏ أَکْبَرُ أَمْ‏ رَسُولُ‏ اللَّه‏ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)؟؛ شما بزرگترید یا رسول خدا(صلی الله علیه و آله؟»

حضرت فرمودند: «هُوَ أَکْبَرُ َ وَ أَنَا َ أَسَنّ» یا «هُوَ أَکْبَر وَ أَنَا وُلدتُ قَبْلَه‏؛ او بزرگتر است ولی من سن بیشتری دارم). آری این ادب در گفتار است.»(2)

در ماه مبارک رمضان می ‏بایست نسبت به کسانی که زیر دست انسان حساب می شوند ارفاق و ملاطفت داشت؛ چرا که زیردست و بالادست در قیامت مشخص می شود: «إنّ الْفَقْرُ وَ الْغِنَى بَعْدَ الْعَرْضِ عَلَى اللَّه‏».(3)

بسا پیاده که آنجا سواره می ‏آید
بسا سواره که آنجا پیاده خواهد شد
بسا اسیر که آنجا امیر می ‏آید
بسا امیر که آنجا اسیر خواهد شد

پی‌نوشت‌ها:
(1). الأمالی، ابن بابویه، محمد بن على‏، کتابچى‏، تهران، ‏‏1376 شمسی‏، چاپ: ششم، ص 94.
(2). تاریخ مدینة دمشق و ذکر فضلها و تسمیة من حلها من الأماثل، ‏ابن عساکر، على بن حسن‏، محقق / مصحح: شیرى، على‏، دار الفکر، بیروت‏، 1415 قمری، ج ‏26، ص 280.
(3). نهج البلاغة، شریف الرضى، محمد بن حسین‏، محقق / مصحح: صبحی صالح، هجرت‏، قم‏، ‏1414 قمری، چاپ: اول، ص 555، (حکمت 452).

منبع: حکمت عبادات، آیت الله عبدالله جوادی آملی، محقق: حسین شفیعی، مرکز نشر اسراء، قم، 1388 ش.