پرسش :

امام باقر (علیه السلام) برای شیعه واقعی چه صفات و نشانه‌ هایی را ذکر فرمودند؟


پاسخ :
امام باقر(علیه السلام) درباره معرفی شیعه واقعی می فرماید: «یَا مُیَسِّرُ أَلاَ اُخْبِرُکَ بِشِیعَتِنَا؟ قُلْتُ: بَلى جُعِلْتُ فِداکَ قَالَ: إِنَّهُمْ حُصُونٌ حَصِینَةٌ و صُدُورٌ أمِیْنَةٌ وَ أَحْلاَمٌ وَ زِیْنَةٌ لَیْسُوا بالمَذِیعِ البَذِرِ وَ لاَ بِالجُفَاتِ المُرَاعِیْنَ رُهْبَانٌ بِالْلَیلِ اُسُدٌ بِالْنَهارِ؛

اى میسّر(2)، آیا شیعیانمان را به تو معرّفى کنم؟ میسّر گفت: فدایت شوم بفرمایید. حضرت فرمود: آنها دژهاى محکم و سینه‌هاى امانتدار و صاحبان عقل‌هاى وزین و متین هستند، شایعه‌پراکنى نمى‌کنند و اَسرار را فاش نمى‌کنند و آدم‌هاى خشک و خشن و ریاکار هم نیستند، راهبان شب و شب زنده‌داران و شیران روزند.»(1)
 

شرح حدیث

شیعه اقسامى دارد:
1. شیعیان جغرافیایى
افرادى که در کشور شیعه‌نشین متولّد شده و از لحاظ آمارى جزءِ افراد آن کشور محسوب مى‌شوند.
 
2. شیعیان ارثى
افرادى که پدر و مادرشان شیعه بوده و در دامان آنان متولّد و پرورش یافته‌اند.
 
3. شیعیان لفظى
افرادى که به زبان مى‌گویند که ما شیعه على بن ابى طالب(علیه السلام) هستیم، امّا در عمل خلاف سیره حضرت زندگى مى‌کنند.
 
4. شیعیان سطحى
شیعیانى که عملشان سطحى است و به عمق معناى تشیّع نرسیده‌اند، از تشیّع فقط عزادارى و توسّلات و امثال اینها را بلد هستند، امّا از صفات واقعى شیعه مانند تقوا، رازدارى، امانت‌دارى، شجاعت و... در آنها خبرى نیست. از کجا معلوم که شیعه هستند؟ آیا به خاطر آنکه در ایّام عاشورا در دستجات سینه‌زنى و مجالس عزادارى شرکت مى‌کنند و به مسجد مى‌روند؟! این امور مهم است؛ ولى شیعه واقعى بودن تنها به انجام دادن چنین امورى نیست، البتّه قصد ما کم اهمیّت جلوه دادن این قبیل اعمال نیست.
 
5. شیعیان واقعى
کسانى که با معارف الهیّه و مکتب اهل بیت(علیهم السلام) آشنا هستند و برنامه‌هاى آنها صفاتى است که هفت مورد آن در این حدیث کوتاه آمده است:
 
1. دژهاى محکم
شیعیان باید در مقابل تبلیغات دشمن نفوذناپذیر باشند؛ اکنون که وضع فرهنگى دنیا به شکل خطرناکى نسل جوان ما را تهدید مى‌کند، آیا راهى براى اینکه جوانان‌مان را تقویت کنیم پیدا کرده‌ایم؟ اگر نمى‌توانیم میکروب‌ها را نابود کنیم باید خود را تقویت کنیم.
 
2 و 3 و 4. امانتدار، عاقل و رازدار
یکى از گِله‌هاى ائمّه(علیهم السلام) این بود که بعضى از مردم اسرار را فاش مى‌کنند. مراد از اسرار این بود که مقاماتى که ائمّه(علیهم السلام) داشته‌اند مانند علم غیب، شفاعت در روز قیامت، امانت‌دارى علوم رسول الله(صلى الله علیه و آله و سلم)، شاهد و ناظر اعمال شیعیان، معجزات و... از مسائلى بود که مردم عادّى و مخالفان قادر به درک آن نبودند؛ ولى بعضى از مردم ساده‌لوح و خام، هر جا که مى‌نشستند همه چیز را بیان مى‌کردند و این کار ایجاد اختلاف، عداوت و دشمنى مى‌کرد. به همین جهت امام(علیه السلام) در حدیث مى‌فرمایند: شیعیان ما، سینه‌هاى امانتدارند، افشاکننده بى‌جهت نیستند، ایجاد اختلاف در میان این و آن نمى‌کنند.

در زمان ما افرادى پیدا شده‌اند که به بهانه ولایت، کفریّات و تعبیرات زشتى به ائمّه(علیهم السلام) نسبت مى‌دهند که هرگز ائمّه(علیهم السلام) به آن راضى نیستند و کار آنها به مراتب بدتر از آن افراد ساده‌لوح است؛ زیرا باید مراقب این غلات جدید باشیم. این گروه دو عیب دارند: عیب اوّل این است که آبروى خودشان را از بین مى‌برند؛ خیال مى‌کنند اگر صفات خدا را براى ائمّه(علیهم السلام) یا حضرت زینب(علیها السلام) یا شهداى کربلا بگویند، عین ولایت است و عیب بزرگ‌تر این است که با حرف‌هایشان منشأ کشتار یک عدّه از شیعیان در جاى دیگرى از دنیا مى‌شوند. زمان ما زمان رسانه‌هاى جمعى است؛ اگر خبرى امروز صبح صادر شود، یک ساعت بعد به گوشه و کنار دنیا مى‌رسد. این کلمات غلوّ آمیز و سخنان نادرست از اینجا به جاهاى دیگر پخش مى‌شود و شیعه را کافر معرّفى کرده و بعد هم کشتن شیعیان شروع مى‌شود. واى از این دوستان نادان و انسان‌هاى جاهل، واى از آن زمانى که نبض مجالس به دست افراد بى‌سواد، بى اطّلاع، ناآگاه و نادان بیفتد.
 
5. با محبّت
شیعیان خشن نیستند؛ بلکه با محبّت و برخوردار از لطافت روحى نسبت به هم‌نوع هستند. شیعه روح على بن ابى طالب(علیه السلام) و سایر ائمّه هدى(علیهم السلام) را دارد، آنانى که حتّى به دشمنانشان هم محبّت مى‌کردند.
 
6 و 7. شب زنده‌دار و شجاع
شیعیان ریاکار نیستند و کار دین و دنیا را خوب با هم جمع کرده‌اند، اگر کسى عبادت‌هاى شبانه آنها را ببیند مى‌گوید اینان زاهدان روزگارند و در امور زندگى ضعیفند، امّا روز هنگام مشاهده مى‌کند که مثل شیر در صحنه اجتماع حاضر مى‌شوند.

آرى چنین کسانى شیعیان واقعى مکتب اهل بیت(علیهم السلام) مى‌باشند.

پی‌نوشت‌ها:
(1). مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، طبرسى، على بن حسن‏، المکتبة الحیدریة، نجف، ‏1385 قمری/ 1965 میلادی/ 1344 شمسی‏، چاپ دوم، ص 62، الفصل الثانی (فی ذکر علامات الشیعة).
(2). «میسّر بن عبدالعزیز» از معاریف اصحاب امام باقر(علیه السلام) بوده که در کتب رجال هم توصیف شده است. امام باقر(علیه السلام) جمله‌اى درباره او دارد که در حالات میسّر آمده است. حضرت مى‌فرماید: اى میسّر چند بار مرگ تو فرا رسیده و خداوند اجل تو را به تأخیر انداخت، براى اینکه صله رحم به جا آوردى و مشکلات آنان را حل کردى. (إختیار معرفة الرجال‏، کشى، محمد بن عمر، محقق/ مصحح: طوسى، محمد بن حسن/ مصطفوى، حسن‏، مؤسسة نشر دانشگاه مشهد، مشهد، 1409 قمری، چاپ اول‏، ص 244).

منبع: مشکات هدایت‏، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازى، تهیه و تنظیم: مسعود مکارم و محمد رضا حامدى، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب (علیه السلام)، قم‏، 1385 ش.