پرسش :

با وجود دشمنی های فراوان نسبت به شیعیان در طول تاریخ، چه عواملی باعث شده تا مکتب تشیّع حفظ گردد و به حیات خود ادامه دهد؟


پاسخ :
پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله) به امام علی(علیه ‏السلام) فرمودند: «یَا عَلِیُّ أُوصِیکَ فِی نَفْسِکَ بِخِصَالٍ فَاحْفَظْهَا عَنِّی»؛ (ای علی، من به تو چند سفارش می کنم، تو هم در حفظ و عمل به آنها کوشا باش). یکی از آنها اینست که (مال و جانت را در راه دینت فدا کنی)؛ «بَذْلُکَ مَالَکَ وَ دَمَکَ دُونَ دِینِکَ».(1)

همین سفارش بصورت مفصل تر و با ذکر جزئیات بیشتر توسط امام علی(علیه السلام) خطاب به اصحابشان، نقل گردیده است؛ ایشان می فرماید: «فَإِذَا حَضَرَتْ بَلِیَّةٌ فَاجْعَلُوا أَمْوَالَکُمْ دُونَ أَنْفُسِکُمْ‏»؛ یعنی اگر یک سختی برای شما پیش آمد، اموالتان را برای جان‏ هایتان سپر قرار دهید؛ یعنی مال را برای حفظ جان تان فدا کنید. سپس ادامه می دهد که: «وَ إِذَا نَزَلَتْ نَازِلَةٌ فَاجْعَلُوا أَنْفُسَکُمْ دُونَ دِینِکُم»؛ اگر بلایی پیش آمد که دین تان را در معرض خطر قرار می داد، نه تنها اموال تان، بلکه جان تان را هم فدای دین تان کنید.

ایشان در توضیح این مسأله می افزاید: «وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْهَالِکَ مَنْ هَلَکَ دِینُهُ وَ الْحَرِیبَ مَنْ حُرِبَ دِینُهُ»؛ (بدانید نابود شده آن کسی است که دینش از بین رفته باشد و غارت زده کسی است که دینش را از او گرفته باشند). ایشان دلیل این امر را نیز این گونه بیان می نماید: «أَلَا وَ إِنَّهُ لَا فَقْرَ بَعْدَ الْجَنَّةِ»؛ اگر به بهشت برسی دیگر فقر و نداری معنی ندارد. فقر و دست تنگی آنجایی است که نتوانی بهشت بروی و اگر وارد آتش دوزخ شوی دیگر غنا متصوّر نمی شود.(2)

مسلما منظور از «دین» در سخنان فوق، دین حقّ و راستین است. این دین، حقیقتی است که همه انبیا و اولیای الهی حاضر بودند خود را فدای آن نمایند و امام حسین(علیه السلام) نیز در راه بقای این حقیقت جان خود را فدا کرد.

شیعیان نیز به تبعیّت از امام خویش، جان نثار دین خداوند می باشند و اگر دین را در خطر ببینند از فدا کردن جانشان مضایقه نکنند.

این جان نثاری که جلوه کامل آن، قیام امام حسین(علیه السلام) و خلق آن حماسه بی نظیر است، منجر شده تا شیعیان همیشه برای حفظ و حراست از «مکتب حقّ» انگیزه کافی داشته باشند. مکتبی که امام حسین(علیه السلام) تمام هستی خود را برای آن فدا کرد. از این رو، این اندیشه و نگاه، به عنوان یکی از ارکان حیات تشیع شناخته شده است؛ و از آن به «نگاه سرخ» تشیع تعبیر می شود.

آری، با این نگاه، شیعیان جانثار دین اند! در این هنگام است که شهادت برای آنان «احلی من العسل» است. آنان که در رکاب حسین بن علی(علیه السلام) شهید شدند به این کمال رسیدند و نگاهشان بر آسمان سرخ کربلا خیره ماند و شهد شهادت را چشیدند.

اما سایر شیعیان که حسین را درک نکردند نیز به امید این زنده اند که در رکاب حسین دیگری ـ یعنی مهدی موعود ـ باشند و اگر لازم شد جانثاری کنند.

این امید همان «انتظار» و «نگاه سبز» شیعه است.

ما منتظریم و خود را به وسیله پرهیزگاری و تلاش برای بدست آوردن اخلاق نیکو آماده می کنیم. این آمادگی به این هدف انجام می شود که بتوانیم به هنگام ظهور، حسین زمان را در گسترش حق و عدالت در سراسر جهان یاری نماییم.

اهمیت این امید و انتظار در بقای مکتب اهل بیت پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) که از آن به «نگاه سبز» تشیع نیز تعبیر می شود، منجر شده است که به عنوان یکی از دو رکن حیات تشیّع شناخته شود؛ تا جایی که گفته می شود: «شیعه با یاد حسین(علیه السلام) به پا می خیزد و با یاد مهدی(عجل الله تعالی فرجه) نهضتش را استمرار می بخشد». از این رو می بینیم که در روایات نیز نسبت به «انتظار» برای ظهور امام مهدی(علیه السلام) اهمیت فوق العاده ای داده شده و در زمره بهترین کارها شمرده شده است.

امام صادق(علیه السلام) در این زمینه می فرماید: «إِنَّ لَنَا دَوْلَةً یَجِی‏ءُ اللَّهُ‏ بِهَا إِذَا شَاءَ فمَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکَهُ»(3)؛ (براى ما دولتى است که هر زمان خداوند بخواهد، آن را محقّق مى‏ سازد. پس هر کس دوست مى دارد از یاران حضرت قائم باشد، باید که منتظر باشد و در این حال به پرهیزکارى و اخلاق نیکو رفتار نماید، پس چنانچه بمیرد و پس از مردنش، قائم به پا خیزد، پاداش او همچون پاداش کسى خواهد بود که آن حضرت را یاری کرده است).

ایشان همچنین مى‏ فرماید: «وَ الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّه‏»(4)؛ (کسى که در انتظار تحقّق امر ما [برقرارى حکومت اهل بیت(علیه السلام)] باشد همانند کسى است که در راه خدا به خون خود غلتیده است).

بنابراین، شیعیان تا به یاد حسین اند منتظرند؛ و تا منتظرند این مکتب ماندگار است و آسیب ناپذیر.

پی‌نوشت‌ها:
(1). الزهد، کوفى اهوازى، حسین بن سعید ، چاپخانه علمیه، قم، 1402 هـ ق، چاپ دوم، ص 22.
(2). اصول کافی، کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407هـ ق، چاپ چهارم، ج 2، ص 216.
(3). الغیبة، نعمانی، محمد بن ابراهیم، نشر صدوق، تهران، 1397 هـ ق، چاپ اول، ص 200.
(4). تفسیر فرات الکوفی، کوفى، فرات بن ابراهیم، مؤسسه چاپ و نشر وزارت ارشاد اسلامی، تهران، 1410 هـ ق، چاپ اول، ص 367.

منبع: آیین رحمت