پرسش :

شخصی زمین زراعی موقوفه ای را که با آب باران آبیاری می شده، به مبلغ معیّنی اجاره کرده است، ولی به سبب کمی آب باران محصول کمی داشته است و کشت خود را به آبی، تبدیل و برای این کار مبالغ زیادی خرج کرده است؛ آیا با این وضعیت او باید اجاره ی زمین آبی را بپردازد، یا اجاره ی زمین دیمی را که با آب باران آبیاری می شود؟ و اگر این کار با کمک بخش دولتی انجام شده باشد، چه حکمی دارد؟ همچنین اگر واقف در وقف آن کیفیت مصرف اجاره را مشخص کرده باشد؛ به این صورت که مال الاجاره ی سالانه برای برپایی مجلس عزاداری حضرت سیدالشهداء علیه السلام به مدّت ده روز مصرف شود؛ آیا باید مال الاجاره برای موردی که واقف معیّن کرده است مصرف شود؟ و درصورتی که متولّی موقوفه از گرفتن اجاره ی زمین از مستأجر خودداری کند، آیا جایز است او آن را به اداره ی اوقاف بپردازد؟

پاسخ :
حفر چاه یا قنات و امثال آن، برای آبیاری زراعت به جای استفاده از آب باران، اگر بعد از تحقّق اجاره به طور صحیح باشد، موجب زیادی یا کمی اجرتی که تعیین شده است، نمی شود؛ اعم از اینکه این کار با نفقه ی متولّی وقف صورت گرفته باشد و یا بخش دولتی و یا با هزینه ی خود مستأجر؛ ولی اگر قبل از عقد اجاره و یا بعد از پایان مدّت اجاره ی سابق و قبل از تجدید مدّت آن صورت گرفته باشد، واجب است متولی زمین موقوفه با ملاحظه ی همه ی امکاناتی که برای زمین فراهم کرده، اجاره آن را به قیمت عادلانه ی روز مشخص کند و مال الاجاره باید در همان موردی که واقف تعیین کرده، صرف شود و مقدار اجاره ی وقف، موکول به نظر متولّی شرعی است که باید با ملاحظه ی نفع و مصلحت وقف، در هنگام اجاره دادن صورت بگیرد و تصرّف در وقف هم بدون اجاره کردن از متولی شرعی وقف و بدون تحصیل اجازه و اذن او جایز نیست و غصب محسوب می شود؛ و مجرّد پرداخت مبلغ اجاره به اداره ی اوقاف یا هر صندوق دیگری، برای جواز تصرّف در وقف کافی نیست؛ ولی اگر متولّی وقف در طول مدّت اجاره از دریافت مبلغ اجاره خودداری کند، استمرار بهره برداری مستأجر از آن اشکال ندارد و در این صورت مال الاجاره با هماهنگی اداره ی اوقاف باید صرف جهت وقف گردد.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری (دام ظله)