پرسش :

چطور با مسئله «شفاعت»، فرضیه «جبر استعماری» اثبات می گردد؟


پاسخ :
از موضوعاتى که ممکن است وصله مخدّر بودن، به آن بچسبانند مسئله «شفاعت» است؛ به این ترتیب که گفته شود: این مسئله گرچه در شکل اصلیش مربوط به نجات از کیفر الهى گناهان است، نه مربوط به مسائل زندگى؛ ولى هنگامى که انسان عادت کرد که به جاى تلاش و کوشش در حسن عمل و ترک گناه و انجام رسالتها و مسئولیّت ها، روى شفاعت پیامبران و امامان(علیهم السلام) تکیه کند و نجات خود را در اتّکاى به وِجاهت دیگران بخواهد نه وجاهت خودش، این موضوع به طور غیر مستقیم در فعّالیّت هاى زندگى مادّى او نیز اثر خواهد گذاشت که استقلال شخصیّت و خودسازى را از دست داده و به طور وابسته زندگى کند و سعى و تلاش را کنار بگذارد و براى رسیدن به مقصد بر تلاش دیگران تکیه نماید.

خلاصه، تکیه کردن بر شفاعت، روح تلاش و کوشش را در انسان تضعیف مى کند و موجب عقب ماندگى می شود. از این گذشته تکیه بر شفاعت، تشویق به گناه و فرار از زیر بار وظایف فردى و اجتماعى است و آن نیز به نوبه خود سازمان اجتماعى را بهم مى ریزد. علاوه بر این، شفاعت بازتابى از فئودالیسم و جامعه طبقاتى است که افراد متمرّد و متخلّف براى تقرّب خود به رئیس قبیله یا خان بزرگ از مقرّبان و نزدیکان او استمداد مى کردند تا خود را از کیفر، رهایى بخشند و حتّى از نظر موحّدان و معتقدان به خدا ممکن است گفته شود مسئله شفاعت بوى شرک مى دهد، چون محتواى آن توجّه به غیر خدا و تأثیر غیر اراده اوست! و روى هم رفته مى توان ایرادات فوق را، اعمّ از ایرادهایى که ممکن است ماتریالیستها و یا پاره اى از خداپرستان در این مسئله مطرح کنند در چند مطلب خلاصه کرد:

1. اعتقاد به شفاعت، روح سعى و تلاش را تضعیف مى کند.
2. اعتقاد به شفاعت، انعکاسى از جامعه هاى عقب مانده و فئودالیته است.
3. اعتقاد به شفاعت، موجب تشویق به گناه و رها کردن مسئولیّت هاست.
4. اعتقاد به شفاعت، نوعى شرک و چندگانه پرستى محسوب مى شود.

باز در این جا به اشتباهات بزرگى برخورد مى کنیم که از پیش داورى هاى نادرست و سوء تفسیرها و یا سوء تعبیرها، یا دریافت هاى ناقص و یا برداشت هاى غرض آلود سرچشمه گرفته است.

منبع: پیدایش مذاهب، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازى دام ظله، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب (علیه السلام)، قم‏، 1384 شمسی، چاپ: اول‏، ص 151.