پرسش :

چه کسی در کربلا و روز عاشورا اذان گفت؟


پاسخ :
آنچه از منابع تاریخی استفاده می‌شود این است که مؤذّن رسمی امام حسین(ع) در کربلا حجاج بن مسروق جُعفی بود که پس از رسیدن به کربلا هنگام نماز ظهر اذان گفت.[۱] همچنین نام حجاج بن مسروق در زیارت نامه امام حسین(ع) در نیمه شعبان نیز ذکر شده است.[۲]
 
اما در روز عاشورا؛ هنگامی که وقت نماز ظهر رسید، ابو ثمامه صائدى به امام حسین(ع) عرض کرد: یا ابا عبد اللّه! جانم فدایت باد، می‌بینم که لشکر دشمن به تو نزدیک شده‌اند. به خدا سوگند تو کشته نشوى تا من به ‌خواست خدا پیش از تو کشته شوم. دوست دارم پروردگار خود را در حالى دیدار کنم که این نمازى را که وقتش رسیده خوانده باشم. امام(ع) سر برداشت و فرمود: «نماز را یاد آوردى، خدا تو را از نمازگزارانى که در یاد اویند قرار دهد، آرى! اینک اوّل وقت نماز است». سپس فرمود: «بخواهید از ما دست بر دارند تا نماز گزاریم».
 
حصین بن تمیم گفت: نماز شما پذیرفته نیست!! حبیب بن مظاهر گفت: اى درازگوش! آیا پندارى که نماز آل رسول(ص) پذیرفته نیست و نماز تو پذیرفته است؟![۳] پس از شهادت حبیب بن مظاهر، امام حسین(ع) و یارانش نماز خوف[۴]‏ را به جماعت خواندند.[۵] همان‌گونه که می‌دانیم، نماز خوف اذان و اقامه ندارد و در منابع معتبر تاریخی نیز مطلبی وجود ندارد که بتوان از آن برداشت کرد که در نماز ظهر روز عاشورا اذانی گفته شده باشد. 
 
پی‌نوشت‌ها:
[۱]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج ۲، ص ۷۸، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق؛ ابن کثیر دمشقی‏، البدایه و النهایه، ج ۸، ص ۱۷۲، دار الفکر، بیروت، بی‌تا؛ کاشفى سبزوارى‏، ملا حسین، روضه الشهداء، ص ۳۸۳، نوید اسلام‏، قم، چاپ سوم، ۱۳۸۲ش.
[۲]. «… السَّلَامُ عَلَى حَجَّاجِ‏ بْنِ‏ مَسْرُوقٍ‏ الْجُعْفِی»؛ سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنه، ج ۲، ص ۷۱۴، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. ‏
[۳]. ابو مخنف کوفی، لوط بن یحیی، وقعه الطف، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی‏، ص ۲۲۹ – ۲۳۰، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ سوم، ۱۴۱۷ق.
[۴]. نماز خوف در حال جنگ، در نماز دو رکعتی (صبح) و نمازهای چهار رکعتی (ظهر، عصر، عشاء) –به صورت شکسته و دو رکعتی- به این صورت خوانده می شود: لشکر اسلام دو دسته شوند و امام جماعت با یک دسته از آنها نماز را شروع کند و یک رکعت را با آنها بخواند آنگاه این دسته خود فوراً رکعت دیگر را بجا آورده و سلام دهند و به جنگ روند تا دسته بعدى بیایند و امام جماعت همچنان نشسته باشد تا آنها بیایند و رکعت دوّم را با این دسته دوم شروع کند و پس از بجا آوردن دو سجده، در حال تشهد بنشیند تا آنها رکعت بعدى را بجاى آورند و تشهد و سلام را با یکدیگر بدهند. در نماز مغرب‌؛ امام جماعت دو رکعت را با یک دسته و رکعت دیگر را با دسته دیگر بخواند و در تقدیم و تأخیر مختار است. علامه حلّی، حسن بن یوسف، تبصره المتعلمین فی أحکام الدین، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی، ص ۵۴، ‌مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
[۵]. وقعه الطف، ص ۲۳۲؛ و ر.ک: طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق: ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج ۵، ص ۴۳۹ – ۴۴۱، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.

منبع: اسلام کوئست