پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره نور چیست؟


پاسخ :
نام: تنها نام این سوره «نور» است، و سبب نامگذاری آن است که هفت بار واژه نور در آن تکرار شده است.

شمارگان: دارای 64 آیه و 1316 کلمه و 5680 حرف است.

نزول: این سوره که در مدینه و قبل از سوره حج و پس از سوره نصر بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شده است، صد و دومین سوره قرآن است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمد و در چینش کنونی قرآن بیست و چهارمین سوره بشمار می آید.

فضایل: در مورد فضیلت سوره نور از امام صادق علیه السلام حکایت شده که: «هر کس این سوره را در هر شبانه روز قرائت کند، کسی از خانواده اش تا پایان عمر، گرفتار عمل منافی عفت (زنا) نخواهد شد.»(1)

تذکر: قبلاً بیان شد که اینگونه آثار سوره ها، در حقیقت برای تلاوت و عمل به آیات آن است. آری هنگامی که انسان سوره نور را قرائت کند و در مضامین آن در مورد اعمال منافی عفت دقت کند و به هشدارهای آن توجه کند، دامنش از این آلودگی ها پاک خواهد ماند.

ویژگی ها: این سوره تنها سوره قرآن است که با واژه «سوره» آغاز می شود. و آیه 35 این سوره به نام «آیه نور» خوانده می شود که با جمله: «اللّه نور السموات و الارض» آغاز می شود.

اهداف: هدف های اساسی که در این سوره دنبال می شود عبارتند از:
1. هدف اساسی این سوره تربیت مسلمانان است.
2. بیان آداب و اخلاق و احکام اسلامی در راستای تربیت.
3. حفظ پاکدامنی و عفت مردم و مبارزه با آلودگی ها.

مطالب: مطالب عمده ای که در این سوره بچشم می خورد عبارتند از:
الف) عقاید:
1. اشاراتی به مبدأ و توحید و بیان نشانه های خدا. (آیه 41 به بعد)
2. اشاراتی به معاد. (آیات 2 و 19 و...)
 
ب) اخلاق:
1. بیان آداب معاشرت. (آیات 60-61)
2. بیان اصول تربیت فرزندان. (آیات 58-59)
3. بیان آداب زندگی خانوادگی و ورود به خانه ها. (آیات 27-29)
4. لزوم تسلیم بودن در برابر خدا که پشتوانه اجرای همه دستورات الهی است. (آیه 54)
5. تشویق انفاق به خویشان و بینوایان. (آیه 22)
6. رعایت ادب در سخن گفتن با پیامبر صلی الله علیه و آله. (آیه 62)
 
ج) احکام:
1. قوانین شدید مجازات زن و مرد زناکار. (آیات 2-3)
2. دستور به کنترل چشم و نگاه نکردن به نامحرم. (آیات 30-31)
3. دستور حجاب برای زنان مسلمان و نکوهش بی حجابی.
4. دستور ازدواج برای جلوگیری از انحرافات. (آیات 32-33)
5. دستور مجازات کسی که به دیگران تهمت می زند. (آیه 4)
6. دستور لِعان برای کسی که به همسرش تهمت زند. (آیات 6-9)
7. اشاره ای به لزوم نماز و زکوه. (آیه 56)
 
د) داستان:
1. داستان تهمتی که به یکی از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله زدند (جریان افک). (آیات 11-21)
2. یادآوری داستان موسی علیه السلام. (آیات 35-36)
 
ه) مطالب فرعی:
1. اشاره به حکومت جهانی مؤمنان شایسته در زمان امام عصر عجل اللّه تعالی فرجه الشریف. (آیه 55)
2. لزوم دوری از گام های شیطانی. (آیه 20)
3. نور الهی که در آسمانها و زمین جلوه گر است. (آیه 35)
4. خلقت جانداران از آب. (آیه 45)
5. شیوه شکل گیری باران. (آیه 43)

پی‌نوشت:
(1) مجمع البیان، ذیل سوره نور.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.