پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره نجم چیست؟


پاسخ :
نام: تنها نام این سوره «نَجم» است که از آیه اول آن گرفته شده است و برای آن معانی مختلفی از جمله معنای ستاره را ذکر کرده اند. که خدا بدان قسم یاد کرده است.

شمارگان: دارای 62 آیه و 308 کلمه و 1405 حرف است.

نزول: سورۀ نجم که در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شد، بیست و دومین سوره ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمده و بعد از سوره اخلاص ( توحید) و قبل از سوره عَبَس نازل شده است، اما در چینش کنونی قرآن پنجاه و سومین سوره بشمار می آید.

فضایل: در مورد فضیلت قرائت این سوره از امام صادق علیه السلام حکایت شده که: «هر کس سوره نجم را پیوسته در روزها یا شب ها تلاوت کند، در میان مردم فردی شایسته شناخته می شود و محبوب مردم می گردد، و خدا او را می آمرزد.»(1)

تذکر: این آثار برای سوره نجم هنگامی پدید می آید که انسان سوره نجم را بخواند و به محتوای آن در میان مردم عمل نماید. که در این صورت بعنوان عامل به قرآن و شخصی شایسته شناخته می شود. و اعمال نیک او سبب بخشش او از طرف خدا خواهد شد.

ویژگی: این سوره دارای یک سجده واجب است، یعنی هنگامی که آیه آخر آن خوانده می شود سجده واجب می گردد.

اهداف: مهمترین هدف های این سوره عبارتند از:
1. مبارزه با شرک و خرافات.
2. مسأله وحی و نبوت پیامبر صلی الله علیه و آله.
3. یادآوری معاد.

مطالب: در این سوره مطالب مهم زیر بچشم می خورد:
الف) عقاید:
1. مبارزه با شرک و بت پرستی. (آیات 19-26)
2. بیان نشانه های خدا و نعمت های او. (آیات 41-55)
3. ذکر معاد و برخی نشانه ها و دلایل آن. (آیات 47 و 57)
4. اشاراتی به معراج پیامبر صلی الله علیه و آله. (آیات 12-18)
5. بیان حقیقت وحی و ارتباط پیامبر صلی الله علیه و آله با فرشته وحی یعنی جبرئیل. (آیات 3-12)
 
ب) اخلاق:
باز بودن راه بخشش خدا برای گناهکارانی که از گناه کبیره احتراز می کنند. (آیه 32)
 
ج) احکام:
دستور سجده واجب در آخرین آیه آن. (آیه 62)
 
د) داستان ها:
1. گزارشی از قوم عاد. (آیه 50)
2. گزارشی از قوم ثمود. (آیه 51)
3. گزارشی از قوم نوح علیه السلام. (آیه 52)
4. گزارشی از مؤتفکه. (آیه 53)
5. اشاره ای به صُحُف موسی علیه السلام و ابراهیم علیه السلام. (آیات 35-36)
 
ه) مطالب فرعی:
1. سوگند به نجم (یا ستاره). (آیه 1)
2. نکوهش خرافات مشرکان در زمینه بت ها و عبادت فرشتگان. (آیات 27-28)
3. هر کس مسئول اعمال خویش است و کسی بار گناه دیگران را بدوش نمی کشد. (آیه 38)
4. انتقاد از روی گردانی از قرآن و پیامبر صلی الله علیه و آله. (آیات 33-35)
5. اشاره ای به خلقت زن و مرد. (آیات 45-46)

پی‌نوشت‌:
(1) بحارالانوار، ج 92، ص 305.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.