پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره حدید چیست؟


پاسخ :
نام: تنها نام این سوره «حَدید» به معنای آهن است که نام آن از آیه 25 این سوره گرفته شده که از آهن و منافع آن یاد می شود.

شمارگان: دارای 29 آیه و 544 کلمه و 2476 حرف است.

نزول: سوره حدید در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شده و این سوره که بعد از سوره زِلزال و قبل از سوره محمد صلی الله علیه و آله فرود آمده، نود و سومین سوره ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است اما در چینش کنونی قرآن پنجاه و هفتمین سوره بشمار می آید.

فضایل: در مورد فضیلت قرائت این سوره از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله حکایت شده که: «هر کس سوره حدید را بخواند، در ردیف کسانی که به خدا و پیامبرش ایمان آورده اند، نوشته خواهد شد.»(1)

تذکر: از آنجا که در این سوره مباحثی پیرامون توحید و صفات خدا آمده است. پس هر کس این سوره را بخواند و به محتوای آن ایمان آورد و عمل نماید در ردیف مؤمنان خواهد بود.

اهداف: اساسی ترین اهداف این سوره عبارتند از:
1. یادآوری خدا و صفات او.
2. تشویق نیکوکاری با وعده های اخروی.
3. فراخوان عمومی به ایمان.

مطالب: مهمترین مطالب این سوره عبارتند از:
الف) عقاید:
1. بیان 20 صفت از صفات خدا. (آیات 1-6)
2. دعوت به ایمان و خروج از شرک. (آیات 7-8 و 28)
3. بیان سخنان و حالات منافقان و مؤمنان در قیامت. (آیات 12-15)
 
ب) اخلاق:
1. تشویق به انفاق در راه خدا. (آیات 7 و 10-11 و 18)
2. تشویق به جهاد در راه خدا. (آیات 10 و 25)
3. بیان بی ارزش بودن و بازیچه بودن دنیا. (آیه 20)
4. تشویق به خشوع قلب مؤمنان. (آیه 16)
5. سفارش به اینکه بر آنچه از دست داده اید ناراحت نشوید و به آنچه بدست آورده اید زیاد خوشحال نشوید. (آیه 23)
6. سرزنش بُخل. (آیه 24)
 
ج) داستان:
1. گزارشی از سرنوشت نوح علیه السلام و ابراهیم علیه السلام. (آیه 26)
2. گزارشی از سرنوشت عیسی علیه السلام و پیروان او. (آیه 27)
 
د) مطالب فرعی:
1. بیان عدالت اجتماعی بعنوان یکی از اهداف مهمّ پیامبران. (آیه 25)
2. سرزنش گوشه گیری و انزوای اجتماعی. (آیه 27)
3. بیان عظمت قرآن و هدف نزول آن. (آیه 9)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، آغاز سوره حدید.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.