پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره تحریم چیست؟


پاسخ :
نام ها: نام های این سوره عبارتند از: «تحریم»، «یا أیُّها النبی»، «مُتَحرِّم» و «لِمَ تُحَّرِم».

سبب نامگذاری این سوره آیه اول آن است که خطاب به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می گوید: «چرا چیزی را که خدا بر تو حلال ساخته حرام می کنی؟» و همه نام های آن از تعبیرات همین آیه اول گرفته شده است.

شمارگان: دارای 12 آیه و 246 کلمه و 1160 حرف است.

نزول: سوره تحریم که در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمد، صد و هفتمین سوره ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شد، و بعد از سوره حُجرات و قبل از سوره جُمُعه فرود آمده است. اما در چینش کنونی قرآن شصت و ششمین سوره بشمار می آید.

فضایل: از پیامبر صلی الله علیه و آله حکایت شده که «هر کس این سوره را بخواند، خدا توفیق توبه خالص به او می دهد.»(1)

البته این توفیق مخصوص کسانی است که به محتوای سوره توبه و در راستای آن حرکت کنند.

اهداف: هدف های اساسی این سوره عبارتند از:
1. آموزش مسلمانان در مورد تربیت خانواده.
2. الگو دهی به زنان مسلمان.

مطالب: مهمترین مطالبی که در این سوره مطرح شده عبارتند از:
الف) عقاید:
یادآوری معاد و عذاب دوزخ. (آیه 7)
 
ب) اخلاق:
1. سفارش به مؤمنان در مورد تعلیم و تربیت خانواده. (آیه 6)
2. سفارش به مؤمنان در مورد توبه نصوح از گناهان. (آیه 8)
 
ج) احکام:
1. فرمان جهاد با کافران به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله. (آیه 9)
2. بیان راه گشودن قسم ها. (آیه 2)
 
د) داستان ها:
1. اشاره ای به داستان زن نوح علیه السلام و خیانت او به نوح پیامبر علیه السلام. (آیه 10)
2. اشاره ای به داستان زن لوط علیه السلام و خیانت او به لوط پیامبر علیه السلام. (آیه 10)
3. اشاره ای به داستان زن فرعون و ایمان استوار او به موسی علیه السلام. (آیه 11)
4. اشاره ای به داستان مریم و عفت و پاکدامنی او. (آیه 12)
 
ه) مطالب فرعی:
1. سرزنش برخی زنان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بخاطر افشای اسرار. (آیات 3-5)
2. بیان الگوی هایی از زنان شایسته و ناشایست در طول تاریخ. (آیات 10-12)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، ذیل آغاز سوره تحریم.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.