پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره حاقه چیست؟


پاسخ :
نام: تنها نام آن «حاقّه» است که یکی از نام های قیامت بوده و از آیه اول این سوره گرفته شده است. واژه «الحاقّه» از ریشه حق است و بیانگر حقانیّت وقوع قیامت است.

شمارگان: دارای 52 آیه و 256 کلمه و 1084 حرف است.

نزول: سوره حاقّه در مکه بعد از سوره مُلک و قبل از سوره معارج بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شده است. این سوره هفتاد و هفتمین سوره ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمده و در چینش کنونی قرآن شصت و نهمین سوره بشمار می آید.

فضایل: از پیامبر صلی الله علیه و آله حکایت شده که: «هر کس سوره «حاقّه» را بخواند خدا حساب او را در قیامت آسان می کند.»(1)

البته این امتیاز ویژه کسانی است که با توجه به محتوای سوره حاقه، اعمال و عقاید خود را اصلاح کرده و آماده حضور در رستاخیز نشده اند که در این صورت آن روز برای آنان آسان خواهد بود.

هدف: به نظر می رسد مهمترین هدف آن یادآوری رستاخیز و تأکید بر وقوع آن است.

مطالب: مهمترین مطالبی که در این سوره به چشم می خورد عبارتند از:
الف) عقاید:
1. مطالبی پیرامون قیامت و خصوصیات آن. (آیات 1-3 و 15)
2. ذکر سه نام قیامت یعنی، حاقّه، قارعه، واقعه. (آیات 1-3)
3. مطالبی پیرامون نفخ صور در آستانه قیامت. (آیات 13-15)
4. بیان حالات اصحاب شمال و اصحاب یمین در قیامت. (آیات 19-37)
5. مطالبی پیرامون وحی و نبوت و اینکه پیامبر صلی الله علیه و آله نمی تواند از پیش خود چیزی بگوید. (آیات 38-48)
6. اشاره ای به حقانیت و عظمت قرآن. (آیات 38-48)
 
ب) داستان ها:
1. اشاره ای به سرگذشت قوم عاد. (آیات 4-5)
2. اشاره ای به سرگذشت قوم ثمود. (آیات 6-8)
3. اشاره ای به سرگذشت قوم فرعون. (آیه 9)
4. اشاره ای به سرگذشت شهرهای زیر و رو شده قوم لوط علیه السلام (مؤتفکه). (آیات 9-10)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، ذیل آغاز سوره حاقه.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.