پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره شمس چیست؟


پاسخ :
نام ها: نام های این سوره عبارتند از: «شمس» به معنای خورشید که از آیه اول آن گرفته شده است و نیز «ناقه» به معنای شتر و «صالح علیه السلام» که نام پیامبر قوم ثمود است؛ این دو نام اخیر نیز از آیه سیزدهم این سوره اقتباس شده که داستان قوم ثمود و شتر معجزه آسا و صالح پیامبر صلی الله علیه و آله را بیان می کند.

شمارگان: دارای 15 آیه و 54 کلمه و 247 حرف است.

نزول: سوره شمس در مکه بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمد. این سوره بعد از سوره قدر و قبل از سوره بروج به عنوان بیست و پنجمین سوره نازل شده است. ولی در چینش کنونی قرآن نود و یکمین سوره بشمار می آید.

فضایل: از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حکایت شده که: «هر کس سوره شمس را بخواند گویی به تعداد تمام چیزهایی که خورشید و ماه بر آنها می تابد در راه خدا صدقه داده است.»(1)

البته روشن است که این ثواب ها برای کسانی است که مطالب این سوره را بخوانند و در راستای محتوای آن حرکت کنند.

اهداف: دو هدف اساسی این سوره عبارت است از:
الف: بیان اهمیت تزکیه نفس یعنی رشد و پاکی روح انسان.
ب: بیان سرگذشت قوم ثمود در راستای عبرت آموزی از آن.

مطالب: مهمترین مطالب این سوره عبارتند از:
1. سوگندهای متعدد به خورشید و ماه و شب و روز و نفس انسان. (آیات 1-7)
2. الهام پذیری نفس انسان از خدای متعال در مورد کارهای نیک و بد. (آیه 8)
3. تذکر در مورد پیروزی و رستگاری افرادی که خود را پاک کردند و تزکیه نمودند. (آیه 9)
4. اشاره ای به سرگذشت قوم ثمود و مخالفت آنها با صالح پیامبر صلی الله علیه و آله و فرجام عذاب آلود و عبرت آموز آنان. (آیات 11-15)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، ج 10، ص 496.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.