پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره ضحى چیست؟


پاسخ :
نام: نام این سوره «ضُحی» به معنای نیمروز و تابش خورشید در آن است که این نام از اولین آیه این سوره گرفته شده است.

شمارگان: دارای 11 آیه و 40 کلمه و 192 حرف است.

نزول: سورۀ ضحی در مکه بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمد. این سوره بعد از سورۀ فجر و قبل از سوره انشراح به عنوان دهمین سوره قرآن فرود آمده، اما در چینش کنونی قرآن نود و سومین سوره بشمار می آید.

فضایل: از پیامبر صلی الله علیه و آله حکایت شده که: «هر کس آن (سوره ضُحی) را بخواند از کسانی خواهد بود که خدا از او خشنود است و شایسته است که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله از او شفاعت کند و برای او ده حسنه (و نیکی) به تعداد هر یتیم و بینواست.»(1)

البته روشن است که این ثواب ها برای کسانی است که سوره ضحی را بخوانند و به محتوای آن عمل کنند، یعنی نسبت به یتیمان و بینوایان مهربانی و امدادرسانی کنند.

ویژگی: ویژگی این سوره آن است که با سوره انشراح یک سوره کامل شمرده می شود یعنی اگر کسی در نماز سوره ضُحی را بخواند باید حتماً سوره انشراح را نیز بخواند، این مطلب هم در روایات اهل بیت علیهم السلام آمده(2) و هم با دقت در محتوای دو سوره و پیوند معنایی آنها بدست می آید.

اهداف: دو محور اساسی این سوره عبارت است از:
الف: یادآوری نعمت های الهی نسبت به پیامبر صلی الله علیه و آله و دلداری به او.
ب: سفارش در مورد مهربانی و امدادرسانی به یتیمان و بینوایان.

مطالب: مهمترین مطالب این سوره عبارت است از:
1. سوگند به روز و شب که نشان دهنده اهمیت آنهاست. (آیات 1-2)
2. اشاره ای به مسأله شفاعت. (آیه 5)
3. لزوم یادآوری نعمت های الهی که خدا به انسان عطا کرده است. (آیه 11)

پی‌نوشت‌‌ها:
(1) مجمع البیان، ج 10، ص 503.
(2) نمونه، ج 27، ص 93.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.