پرسش :

منظور از واژه «ظِلال» در قرآن کریم چیست؟

پاسخ :
«ظِلالْ» جمع «ظِلَّ» به معنى سایه است؛ ولى «راغب» دانشمند و مفسّر معروف در کتاب «مفردات» مى نویسد: «هرجا که نور آفتاب بر آن نتابیده سایه محسوب مى‌شود؛ خواه قبلا به آن تابیده باشد یا نه». ولى «فیىء» (بر وزن شىء) تنها به جائى گفته مى‌ شود که قبلا آفتاب تابیده و بعد سایه بر آن افتاده است. در حالى که بعضى از ارباب لغت این دو را به یک معنى گرفته‌ اند، و بعضى گفته‌ اند: «ظل» سایه‌ هایى است که در طرف صبح مى‌ افتد و «فیىء» به سایه‌ هاى بعد از ظهر گفته مى‌ شود. ولى معنى اول با موارد استعمال این دو واژه سازگارتر است.

واژه «ظل» به عنوان کنایه در مورد عزّت، قدرت و رفاه و آسایش نیز اطلاق مى‌ شود؛ زیرا این امور معمولا در «سایه» حاصل مى‌ شود.(1)


پی نوشت:
(1). لسان العرب، ابن منظور محمد بن مکرم، دار صادر، بیروت، 1414 ق، چاپ سوم، ج 11، ص 415؛ المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانى حسین بن محمد، تحقیق: صفوان عدنان داود، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق، بیروت، 1412 ق، چاپ اول، ص 536.

منبع: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1386 ش، چاپ نهم، ج 2، ص 288.