پرسش :

واقعه عاشورا از نظر شمسی در چه سال، ماه، روز و فصلی بوده است؟ آیا در اولین اربعین شهدای کربلا، اهل بیت علیهم السلام آمده اند یا نه؟


پاسخ :

تاریخ شمسی واقعه کربلا

حدود ۴۰ سال پیش براساس محاسبات نجومی که توسط سرتیپ سید محمدباقر هیوی که هیئت دان بوده، ثابت شده که روز عاشورا ۲۰ مهر ماه سال ۶۱ هجری قمری بوده است.(1) در زمان ما نیز جناب حجت الاسلام والمسلمین آقای علی زمانی، به همین نتیجه رسیده است.(2)
 

اربعین و حضور اهل بیت علیهم السلام در کربلا

ورود اهل بیت امام حسین علیه السلام در بازگشت از شام به کربلا در روز بیستم ماه صفر مورد اختلاف است. مورخان عمدتا به بازگشت اهل بیت علیهم السلام به کربلا اشاره ای نکرده اند.
گروهی از مورخان با توجه به بعد مسافت بین کوفه و دمشق و کوتاهی زمان، این امر را بعید شمرده اند. در این میان ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه می گوید: «اسرای کربلا بیستم صفر وارد کربلا شدند.»
مرحوم آیت الله شهید سید محمدعلی قاضی طباطبایی رحمه الله (امام جمعه شهر تبریز) کتابی درباره اربعین امام حسین علیه السلام و تحت عنوان تحقیقی درباره اولین اربعین حضرت سیدالشهداء علیه السلام دارد. ایشان در این کتاب با یک سلسله استدلال ها و شواهد، ورود اهل بیت علیهم السلام را در اولین اربعین، به کربلا امری ممکن دانسته است.(3)
 
پی‌نوشت‌ها:
1. سبحانی و مکارم شیرازی، مجموعه پرسش ها و پاسخ ها، ج ۲، صص ۱۵۹-۱۵۴.
2. زمانی قمشه ای، علی، هیئت و نجوم اسلامی، ج ۲، ص ۲۲۶؛ همو، «پژوهشی درباره تاریخ شمسی عاشورا»، فصلنامه تاریخ در آینه پژوهش، شماره ۲، ص ۷۴.
3. چون این قضیه ابعاد مختلفی دارد و حق مطلب در این بحث فشرده ادا نمی شود، خوب است علاقمندان، به جلد دوم کتاب تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا علیه السلام، فصل اول از بخش سوم، (بحث اربعین) مراجعه فرمایند.
 
منبع: پرسش ها و پاسخ های تاریخی، جلد اول، حجت الاسلام مهدی پیشوایی، ناشر: نشر معارف، چاپ اول، زمستان 1393، ص 183 و ص 196.