پرسش :

آیا تطبیق‌هایی که در عرصه مهدویت انجام می‌شود، صحیح است؟


پاسخ :
در بعضی روایات نام افرادی برده می‌شود که قبل از ظهور دست به کارهایی می‌زنند، مثل سید خراسانی، دجّال، سفیانی و... در این میان برخی کارهای آنان را با کارهای زمان خود، آن افراد را با افراد زمان خود و آن مکان‌ها را با مکان‌هایی که خود می‌پسندند، تطبیق می‌دهند. این تطبیق‌ها نیز جایز نیست؛ زیرا این انطباق‌ها روزنه‌هایی برای سوء استفاده صاحبان سلیقه و بدعت و نیز افراد جاهل و قاصر یا رندان شیاد خواهد شد. در این موارد تنها راه نجات آن است که تمام این تطبیق به وسیله‌ی فقیهان عادل بی‌هوس و بصیر شناسایی شود و افراد آگاه اجازه ندهند موجی از بشارت‌ها یا تهدید‌ها جامعه را به اضطراب بکشاند.

خدا در این باره در سوره نساء آیه 83 می‌فرماید:
(وَ إِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلَى أُولِی الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَ لَوْ لاَ فَضْلُ اللهِ عَلَیکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیطَانَ إِلاَّ قَلِیلاً)؛
هنگامی که خبری و [شایعه‌ای] از ایمنی یا ترس [پیروزی یا شکست] به آنان [منافقان] برسد، آن را فاش ساخته و پخش می‌کنند، در حالی که اگر آن را [پیش از نشر] به پیامبر و اولیای امور خود ارجاع دهند، قطعاً آنان که اهل درک و فهم و استنباط هستند، حقیقت آن را در می‌یابند و اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود، به جز اندکی، از شیطان پیروی می‌کردید».

در این آیه خداوند متعال به افرادی که با انگیزه‌های خاصی، مانند انتقام، ضربه زدن، طمع مادّی، خودنمایی، اظهار اطلاعات، مرید بازی، چپاول اموال مردم، یا ایجاد تفرقه و امثال آن خبرهایی ناخوشایند در جبهه یا غیر جبهه پخش می‌کنند؛ به شدت انتقاد کرده و می‌فرماید: امت اسلامی باید دارای سازمان و تشکیلاتی باشد تا اخبار مختلف در یک مرکز ویژه گردآوری شود و سپس این اخبار به وسیله‌ی اسلام شناسانی که اهل استنباط هستند، ارزیابی شده و صحیح یا باطل بودن آن روشن گردد؛ سپس مصلحت انتشار یا کتمان آن شناسایی شود و پس از این تمهیدات، همه‌ی اخبار یا برخی از آن‌ها به اطلاع جامعه برسد.

هر چند این آیه در مورد اخبار جبهه و جنگ است؛ رجوع به کارشناس و اهل استنباط که در این آیه مطرح شده اصلی عقلایی برای همه کارهای مشکوک و شبهه‌دار است.

اگر ما درمورد امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و مسائل قبل و بعد از ظهور روایت مشکوکی شنیدیم، باید آن را به فقیهان بصیر، ارجاع دهیم تا این روایات ارزیابی و بررسی و عدم تضاد آن با قرآن روشن شود و در معنای آن دقت گردد و پس از گذران این مراحل به آن اعتقاد پیدا کنیم. با شعر، خواب، تخیلات، حدسیات، قیاس، استحسان و این گونه موارد نمی‌توان به چیزی معتقد شد.

ما در اعتقادات دینی جز به دلایل عقلی، آیات قرآن و روایات محکم نمی‌توانیم به چیزی دیگر تکیه کنیم؛ بنابراین حق تطبیق قطعی روایات با پیش فرض‌های خود را نداریم. و اگر جز این عمل کنیم، به هشدارهای بسیار سخت قرآن گرفتار می‌شویم.

قرآن کریم در آیه 79 سوره بقره در یک آیه سه مرتبه می‌فرماید:
(فَوَیلٌ لِلَّذِینَ یکْتُبُونَ الْکِتَابَ بِأَیدِیهِمْ ثُمَّ یقُولُونَ هذَا مِنْ عِنْدِ اللهِ لِیشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَلِیلاً فَوَیلٌ لَهُمْ مِمَّا کَتَبَتْ أَیدِیهِمْ وَ وَیلٌ لَهُمْ مِمَّا یکْسِبُونَ‌)؛
پس، وای بر کسانی که مطالبی را با دست خود می‌نویسند؛ سپس می‌گویند: «این از طرف خداست،» تا به آن بهای اندکی بستانند! پس وای بر آن‌ها از آنچه دست‌هایشان نوشت و وای بر آن‌ها از آنچه [از این راه] به دست می‌آورند!».

تنها آیه‌ای که در آن سه بار کلمه «وَیلُ» به کار رفته، همین آیه است که خطر علما و دانشمندان دنیاپرست را مطرح می‌کند.
 
برخی از پیام‌های این آیه عبارتند از:

1. دین‌سازی، در طول تاریخ جریانی خطرناک بوده است: «یکتُبَونَ الکتَِابَ».

2. بدعت، دین‌سازی، دین فروشی و استحمار مردم، از جمله خطراتی است که از ناحیه دانشمندان فاسد، جامعه را تهدید می‌کند: «یقُولُونَ هَذَا مِن عِندِالله».

3. مواظب قلم‌ها، کتاب‌ها، مقالات زهر‌آلود، تحریف‌گر و بدعت‌گزار باشید و به هر عالمی اعتماد نکنید: «یکتُبُونَ الکِتَابَ بِأیدِیهِم ثُمَّ یقُولُونَ هَذَا مِن عِنِداللهِ».

4. مردم به صورت فطری به مذهب علاقه دارند؛ بنابراین بسیاری از شیادان، سخنان خود را به نام دین و مذهب به مردم ارائه می‌کنند: «یقُولُونَ هَذَا مِن عِنِداللهِ».

5. یکی از انگیزه‌های بدعت و افتراء رسیدن به متاع ناچیز دنیاست: «ثَمَنَاً قَلِیلاً»

6. از بدترین درآمد‌ها، درآمد دین فروشی است: «وَیلُ لَّهُم مَّمَّا یکسِبُونَ».

7. شدیدترین عذاب‌ها متوجّه کسانی است که به تفکّر و اعتقاد مردم خیانت می‌کنند. تکرار کلمه «وَیلُ» گویای این هشدار است.

8. گناه هر انحرافی که در طول تاریخ در اثر بدعتی به وجود آید، به گردن بدعت‌گزار است: «یکسِبُون» دلالت بر استمرار دارد و گویای آن است که به زمان خاصی محدود نیست.
 
منبع‌: جهت نما (چهل پرسش و پاسخ مهدوی)، محسن قرائتی، ناشر: انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود (علیه‌ السلام)، چاپ دوم، تابستان 1393.